Waarom een overprikkeld kind niet reageert

​Waarom reageren (hoogsensitieve) kinderen die overprikkeld zijn soms nergens meer op en sluiten ze zich totaal af van jou, de ouders, of de omgeving (klaslokaal)?

Voor we naar een heel goed filmpje gaan hierover, eerst even een korte uitleg. De zogenaamde 'stille' introverte hoogsensitieve kinderen verwerken prikkels naar binnen. Dus, zijn ze overweldigd dan merk jij waarschijnlijk in eerste instantie vaak niets. Pas als ze gaan klagen over fysieke klachten, huilen, of zich terugtrekken en nergens meer op reageren, valt het op. De 'drukke' stuiterballetjes, die net zo gevoelig zijn, uiten hun overprikkeling wel duidelijk. Je merkt het aan haantjesgedrag, ze dagen je uit, kunnen niet meer stil zitten en zijn constant op zoek naar nog meer prikkels.

We hebben de neiging om dan vragen te stellen, uitleg te willen. "Wat is er aan de hand?", "waarom ben je zo misselijk?", "waarom doe je niet gezellig mee?" of juist "waarom ben je zo druk?", "kun je nou niet even 5 minuten stil zitten?".

Afhankelijk van de mate van overprikkeling en de oorzaak, kan een kind uitleggen wat het ervaart. Maar soms klapt hij/zij gewoon volledig dicht en komt er geen woord meer uit. Niet omdat het niet wil praten. Maar omdat het letterlijk even niet meer lukt. 

Hoe zit dat? 
Onze hersenen bestaan uit drie delen kun je zeggen: de hersenstam (ook wel reptielenbrein genoemd), het subcorticaal (zoogdierenbrein genoemd) en de cortex (dat wat ons mens maakt).

Het reptielenbrein is verantwoordelijk voor overleven - het behoud van alle vitale lichaamsfuncties, denk aan aansturen van je hartslag, ademhaling etc.
Het zoogdierenbrein is verantwoordelijk voor geheugen en emoties. Het is het deel van de hersenen waarmee we eigenlijk steeds op zoek gaan naar 'beloning': we willen ons goed voelen.
Het mensenbrein (de cortex) ligt als het ware over deze twee andere delen heen en dit is het deel dat zorgt dat wij onze hogere mentale functies kunnen uitoefenen: onze spraak, rekenvaardigheden, etc.

Als we zwaar overprikkeld zijn, of als er een heftig trauma optreedt, is het eerste deel dat 'uitvalt' ons mensenbrein, de cortex. Dat deel waarmee dus informatie wordt verwerkt en het deel waarmee we iets kunnen uitleggen aan een ander. 

Is een hoogsensitief kind overprikkeld, dan lukt het dus soms gewoon letterlijk niet meer om informatie (dat wat jij vraagt of zegt) te verwerken en een antwoord te genereren (te praten).

Wat kun je dan doen om het kind te bereiken? 
Ga inspelen op de de twee andere hersendelen. Zorg voor veiligheid, ontspanning en warmte (ik bedoel: troost, knusheid, ook, maar niet alleen, een aangename temperatuur).

• Geef een favoriet knuffelbeest of fleecedekentje om onder te kruipen (fleece, knuffelbeest = zacht materiaal, troostend, ontprikkelend).
• Zet muziek uit of zorg hooguit voor zachte kalmerende muziek.
• Zorg dat de prikkels zoveel mogelijk verdwijnen.
• ​Ga even naar buiten, laat het kind aarden in de tuin.
• Laat een kind even sporten, met de hond dollen of flink bewegen (vooral bij de stuiterballetjes). 
• Maak een beker chocolademelk (of ander favoriet drankje).

Als je het kind goed kent en hij/zij laat het toe, kan een schouder om tegen aan te kruipen helpen. Maar let op, bij zeer ernstige overprikkeling kan een arm om de schouders juist nog meer prikkels geven, je komt immers in hun energiecirkel. 

Kortom, zorg voor emotionele veiligheid en ontspanning, en zorg voor ontladen en ontstressen van vitale lichaamsfuncties.

En dan nu het filmpje, zoals beloofd. Het gaat over hoe je aan kinderen uitlegt wat er gebeurt als ze te maken hebben met verlies of trauma, maar is ook heel leerzaam voor/over hooggevoelige kinderen die (langdurig) zeer overprikkeld zijn.