Parentificatie

Parentificatie houdt kort gezegd in dat de ouder-kind relatie wordt omgekeerd. Kinderen voelen en/of dragen de verantwoordelijkheid en zorg voor hun ouders. We hebben het dan uiteraard niet over een korte periode, zoals bij een griepje.

​Je kunt bijvoorbeeld denken aan situaties waarbij een ouder verslaafd is of aan psychische problemen lijdt. Vaak ervaren kinderen dit zorgen voor hun ouder(s) zelf helemaal niet als uitzonderlijk. Soms weten ze niet eens dat het ook anders kan, totdat ze bijvoorbeeld bij vriendjes thuis komen en daar een andere rolverdeling zien.

De signalen van parentificatie kun je vinden op onder meer de site van Trimbos. 

Waarom aandacht voor hoogsensitiviteit?
Hooggevoelige kinderen zijn door hun gevoeligheid eerder geneigd te zorgen voor anderen en het welzijn van anderen voorop te zetten. Juist hun gevoeligheid maakt dat ze meer (onuitgesproken en/of onbewuste) wensen of signalen oppikken. 

Ouders hoeven niet actief om hulp of steun te vragen – de kinderen zien en voelen uit zichzelf al wat hij/zij nodig heeft. Bij ‘zorg’ gaat het niet alleen om praktische zaken als het huishouden, fysieke verzorging of boodschappen, het gaat ook niet alleen om ouders die psychisch of lichamelijk ziek zijn. 

Hoe vaak fungeren (hoogsensitieve) kinderen niet als praatpaal voor ouders en wat is het effect daarvan? 
Denk aan ouders die in een vechtscheiding zitten en hun onzekerheid, angst, boosheid, spanning en frustraties uiten bij hun zoon of dochter.

​En zelfs al proberen ouders hun kinderen niet te belasten; hooggevoelige kinderen pikken ook de energie tussen ouders op, de sfeer in de huiskamer of non-verbale communicatiesignalen.

HSK in vechtscheidingssituaties is onderwerp voor een andere blog, laat ik even terug gaan naar parentificatie.

Aanvoelen
Een van de kenmerken van hooggevoeligheid is zorgzaamheid, een ander is het streven naar harmonie. Harmonie ontstaat als iedereen zich prettig voelt, en dan voelt het kind zich ook het lekkerst. 

Hooggevoelige kinderen voelen de machteloosheid, wanhoop, verdriet en angst die achter de daden of woorden van hun ouder(s) ligt. Ze hopen dat door te zorgen, veel te helpen of een luisterend oor te bieden, het leven gemakkelijker wordt voor de ouder(s).

Onderzoek Pluess
Onderzoek van Michael Pluess (Queen Mary University London) et al. laat zien dat hooggevoelige kinderen meer lijden onder negatieve omgevingsfactoren dan andere kinderen. 

Bij langdurige overbelasting en/of chronische overprikkeling, zoals vaak het geval bij parentificatie, liggen fysieke klachten op de loer. Spanning moet er immers ergens uit en als stress niet afneemt, zie je (vage) lichamelijke klachten ontstaan. 

Genoeg reden dus om op tijd met het kind en de ouders in gesprek te gaan als je het vermoeden hebt dat een hooggevoelig kind (onbewust) te veel zorgt en uit de kind-rol treedt.