'Hoe maak je een hoogsensitief kind weerbaarder?' wordt wel eens gevraagd in bijeenkomsten. Ik probeer meestal door te vragen om te kijken waar deze vraag vandaan komt; gaat het om hoogsensitieve kinderen die veel -of te snel- huilen? Gaat het om een kind dat zich alles heel persoonlijk aantrekt? Maken ouders zich zorgen, of professionals?
In een blog gaat verder vragen natuurlijk niet, en ik kan ook niet op alle mogelijke scenario's ingaan. Wil je meer weten na deze blog, of heb je opmerkingen, stuur me gerust een mailtje! Eerst even over huilen Veel of snel huilen kan -afgezien van huilen door pijn natuurlijk- een signaal van overprikkeling zijn. Wat je dan zou willen is niet zozeer dat een kind weerbaar wordt, maar onderzoeken wat de oorzaak is van de overprikkeling of bijdraagt aan de overprikkeling, of dat die steeds voorkomt. Zit het kind misschien midden in de klas, waardoor het prikkels opvangt van alle kanten, en zou een plekje langs de muur rustiger zijn? Is het te druk in de klas of op het schoolplein, en zou het helpen als het kind zich af en toe even kan terugtrekken in een leeshoek/stiltehoek? Wordt een kind overvraagd (of juist ondervraagd) waardoor de lessen niet aansluiten? Is er iets aan de hand in een vriendengroep? Overprikkeling kan ook komen door thuissituaties die te veel vragen van het kind; een ziek familielid, een verbouwing die al maanden duurt, zorgen om geld, enz. Als je motivatie om een kind weerbaarder te willen maken, is dat het veel huilt, dan zou je in eerste instantie ook kunnen denken aan overprikkeling, en onderzoeken waardoor dat wordt veroorzaakt. Weerbaarheid Weerbaarheid is een term die vaak genoemd wordt als eigenlijk bedoeld wordt 'een dikkere huid kweken', je niet alles zo aantrekken, beseffen dat een ander soms alleen maar een grapje maakt, etc. Maar wat is weerbaar -of veerkrachtig- zijn eigenlijk? Ik vond een paar Engelse definities van de vertaling van weerbaarheid, ofwel veerkracht, resilience: Cambridge Dictionary: 'The ability to be happy, successful, etc. again after something difficult or bad has happened' Merriam-Webster: 'An ability to recover from or adjust easily to misfortune or change' Met andere woorden: weerbaar zijn is het kunnen omgaan met tegenslag, door ervan te herstellen en jezelf te herpakken, of door je aan te passen aan de nieuwe omstandigheden. Niet dat waar wij meestal aan denken: harder zijn, meer kunnen hebben. En... ...Is zich goed kunnen aanpassen, meebewegen, nou net niet een van de eigenschappen van hoogsensitieve kinderen? HSP passen zich relatief gemakkelijk aan een nieuwe klas, aan een nieuwe omgevingen of andere omstandigheden. Ze stemmen zich immers continue af op hun omgeving, de voelsprieten staan van nature meer naar buiten gericht dan op zichzelf. Ze voelen aan wat gebruikelijke omgangsvormen zijn, wat er van hen wordt verwacht. Ze pikken subtiele signalen op die vertellen hoe de hiërarchie in een klas of vriendengroep is, hoe een ander zich voelt..enz. Andere betekenis toekennen Waar wij bij weerbaarheid meestal aan denken, is niet het zich kunnen aanpassen, maar aan stoerheid, van je afbijten, stoïcijns dingen van je rug af laten glijden, niet geraakt worden. Alles wat 'niet-gevoelig' is dus. Door wrijving ontstaat glans, wordt gezegd. En met die wrijving moet je kunnen omgaan. Dan ben je weerbaar. Ik vraag me af of dat zo is. Een dikke huid hebben en stoer zijn, is bij lange na niet de enige manier om jezelf staande te houden. Je zou zelfs kunnen zeggen dat die dikke huid, die ijzeren kracht je minder ver brengt dan het vermogen om je aan te passen. Wie is weerbaarder? Als je bovenstaande Engelse definities nog even in gedachten neemt, wie zou er sneller de draad weer kunnen oppakken na een vervelende gebeurtenis? Degene die over een groot aanpassingsvermogen beschikt, of degene die stoer is maar niet de sensitiviteit heeft om aan te voelen wat de omstandigheden van hem vragen? De ene manier van coping is per definitie niet beter dan de andere manier. Het ligt immers maar net aan de omstandigheden, aan andere karaktertrekken en aan de situatie waarin je het kind weerbaarder zou willen zien. Ik pleit dus ook niet tegen de copingstijl waarbij je meer van je rug laat afglijden of een dikkere huid hebt. Benadruk de kracht van HSP Wat ik probeer, is te laten zien dat we misschien niet altijd de juiste definitie in ons hoofd hebben als we praten over weerbaarheid. Het zou hoogsensitieve kinderen enorm helpen als we hun compassie en empathie zouden zien als grote kracht. Hun aanpassingsvermogen en sensitiviteit voor de omgeving zijn immers juist de eigenschappen die maken dat ze (wel) weerbaar zijn! Laten we dat dan benadrukken, laten we hen helpen om te vertrouwen op hun eigen flexibiliteit. 'Stoerder maken' ondermijnt zelfvertrouwen juist Laten we niet proberen hooggevoelige kinderen harder, stoerder of stoïcijnser te maken. Wat je dan doet namelijk, is hen indirect vertellen: er is iets mis met jou. Je bent niet sterk genoeg. Je functioneert niet. Je moet veranderen. Je moet van je afbijten, jij bent te zwak. Dat ondermijnt juist hun eigenwaarde en zelfvertrouwen. Ze zullen nog onzekerder worden, zichzelf gaan veroordelen en proberen hun gevoelens te onderdrukken, waardoor ze later vaak vastlopen. Empathie: pijn van een ander voelen Waarom bijt een hooggevoelig kind niet van zich af? Omdat het heel erg goed weet (en voelt!) dat het een ander pijn doet, dat het die ander kwetst. Dat druist dwars in tegen zijn/haar empathie en compassie. Zij worden daardoor zelf ook geraakt: ze voelen zich niet sterker, ze voelen zich juist rotter. Hoogsensitief kind kan niet 'niet geraakt' worden Is je doel dat een kind dingen minder persoonlijk opvat - is dat de 'weerbaarheid' die je zoekt - dan helpt het om het kind te laten vertellen wat het ervaart. Zonder dat je ingrijpt, en zonder het verhaal af te kappen. Geen dooddoeners als 'daar moet je je gewoon niks van aantrekken'. Daar heeft het kind namelijk niets aan want hoogsensitieve kinderen worden wel geraakt, dat is het hele punt van hoogsensitiviteit. Er is geen knopje dat je om kan zetten om maar minder prikkels te ervaren en minder geraakt te worden. HSP staan altijd AAN. Volgens mij bereik je meer als je hoogsensitieve kinderen het gevoel geeft dat ze mogen zijn wie ze zijn, en dat betekent dus ook dat ze veel mogen voelen. Dat bouwen aan zelfvertrouwen zorgt ervoor dat ze zich gemakkelijker kunnen aanpassen en is dus juist wat hen zal helpen om mee te bewegen met het leven. Bij pesten ligt de zaak veel gecompliceerder natuurlijk. Als professionals weten jullie waarschijnlijk beter dan ik welke wegen je dan kunt bewandelen met ouders en kinderen. Maar ook dan geldt dat je niet kan zeggen dat het hoogsensitieve kind maar minder gevoelig en stoerder moet worden. Daarmee bereik je het tegenovergestelde.
0 Comments
Als kind was ik vaak ziek, door een erfelijke aandoening die vooral impact heeft op mijn luchtwegen. We ontdekten pas dat ik die aandoening had toen ik 36 was, als kind wisten we het niet en ging ik van onderzoek naar onderzoek, van tijdelijk lapmiddel naar tijdelijk lapmiddel. Rond mijn 12e kreeg ik de boodschap dat ik er maar mee moest leren leven. Bijna 25 jaar later trof ik bij een opname in het ziekenhuis, voor iets heel anders, een co-assistent die mijn klachten en symptomen bij elkaar optelde en toen kwam er een diagnose, duidelijkheid! Waarom deel ik dit en wat heeft het met hoogsensitiviteit te maken?Het gaat me er niet om mijn verhaal in de spotlight te zetten. Het doel van deze blog is dat ik bewustwording wil creëren. 25% (!) van de kinderen in Nederland heeft een chronische aandoeningIn Nederland heeft 1 op de 4 kinderen/jongeren (tot 25 jaar) een chronische aandoening. Dat wil zeggen, een ziekte die langer dan drie maanden duurt of waarvan de klachten meerdere keren in een jaar voor langere tijd terugkomen. Een op de vier kinderen bezoekt dus regelmatig (huis)artsen, verpleegkundigen of andere zorgverleners. En 1 op de 4 kinderen in Nederland gebruikt (langdurig of met grote regelmaat) medicijnen. Gemiddeld is 1 op de 5 kinderen hoogsensitief. Met andere woorden: van de ongeveer 1 miljoen kinderen met een chronische aandoening, is een aanzienlijk aantal kinderen ook hooggevoelig. Deze kinderen ervaren emoties die horen bij een ziekte(proces) dieper, worstelen met het verschil tussen wat ze zouden willen doen en wat de kunnen doen, ervaren meer 'adversity' in hun leven als gevolg van een beperking of ziekte. Ik weet niet hoe het is om niet hoogsensitief te zijn maar ik vermoed dat niet-HSP met een chronische aandoening net zo worstelen met het hebben van een ziekte. Niemand zit immers op ziek zijn te wachten. Niemand gebruikt voor z’n lol allerlei medicijnen, en niemand gaat voor z’n lol naar ziekenhuizen voor onderzoeken of behandelingen. Hoogsensitiviteit heeft -denk ik- echter nog meer invloed op hoe je je beperking of aandoening ervaart en ermee probeert te leven. Door deze eigenschap ervaar je meer prikkels, en deze hebben een diepe fysieke, mentale en emotionele impact. Hoogsensitieve kinderen worden sterk geraakt door het lijden van anderen. Alleen al bij het naar binnen gaan van een huisartsenpraktijk of ziekenhuis word je geconfronteerd met mensen die lijden. Die ziek zijn en er ziek of zwak uit zien. Dat raakt. Als je nooit ziek bent, of als je ziek bent maar niet hoogsensitief, heb je niet zoveel 'bagage' van anderen. Als je niet hooggevoelig bent, vallen allerlei apparaten, instrumenten, felle lichten of de geur die in behandelkamers hangt, misschien niet zo op. Of ben je deze indrukken sneller kwijt. Bij HSK 'werkt' dat niet zo. Er is geen 'OFF-switch'. Alles komt binnen, alles moet verwerkt worden. Ik kon als kind na een operatie bijvoorbeeld nachten wakker liggen van de herinnering van de geur van het narcosekapje, de koude, harde OK-tafel, dingen die de anesthesist had gezegd, etc. Als hoogsensitief kind en (jong-)volwassene ben je gevoeliger voor prikkels, ook voor pijnprikkels of irritaties van hulpmiddelen, ook voor bijwerkingen van medicatie wellicht. Hoogsensitieve kinderen zijn vaak meer dan niet-HSK bezig met ‘waarom’-vragen en reflecteren op hun eigen gedrag. ‘Waarom heb ik dit? Wat is de oorzaak? Waarom heb ik steeds andere medicijnen, doe ik iets niet goed? Wat moet ik anders doen zodat ik niet meer naar het ziekenhuis hoef?’ etc. Alles om maar proberen te begrijpen wat er gebeurt en hoe ze daarmee om moeten gaan. Dit voortdurende vragen stellen en bezig zijn met de ziekte, kan ook bijdragen aan overprikkeling. AwarenessArtikelen, boeken, of andere stukken die ik lees over hooggevoelige kinderen, gaan nooit over hooggevoelige kinderen die een chronische ziekte of beperking hebben. Artikelen die ik lees over kinderen met een ziekte of chronische beperking, gaan vrijwel nooit over chronisch zieke kinderen die ook hoogsensitief zijn. Terwijl de hoogsensitiviteit en het hebben van een beperking of ziekte elkaar wel beïnvloeden. Ik heb hierover de laatste tijd veel gesprekken gevoerd met andere volwassen HSP met een chronische aandoening. Degenen die hun ziekte als kind al hadden, beaamden veelal mijn ervaringen. Het had gescheeld als zorgverleners, onderwijzers, maar ook ouders, hadden geweten wat hooggevoelig zijn betekent. Kennis leidt tot begripAls je begrijpt wat hooggevoeligheid is, kun je hooggevoelige kinderen beter ondersteunen. Je hoeft niets te 'fiksen', alleen al het bieden van rust, belangstelling en geruststelling helpt. Lunch 'n LearnOp 21 februari is er een nieuwe Lunch ’n Learn tussen de middag en het thema van de maand februari is hoogsensitieve kinderen met een chronische aandoening of ziekte.
Een lunchbijeenkomst is geen presentatie. Afhankelijk van de behoefte zal ik kort iets vertellen over het thema dat centraal staat, maar deze gratis meetings zijn vooral gelegenheden om vragen te stellen en van gedachten te wisselen. Naderhand ontvang je een infographic. Wil je meepraten over dit thema, heb je vragen of ben je op zoek naar praktische tips n.a.v. een casus op je werk? Meld je dan aan voor maandag 21 februari, van 12.15 uur tot 12.45 uur. Oorspronkelijke blog, maart 2020Hooggevoelige kinderen zijn gevoeliger voor allerlei prikkels, ook voor emotionele prikkels zoals angst. En omdat emoties niet tastbaar zijn, is het soms lastig om erover te praten, terwijl je er als kind wel flink van ondersteboven kan raken. Het corona-virus voelt voor veel HSK (en HSP) als heel bedreigend. Het is ongrijpbaar, de maatschappij is ontwricht en er wordt constant over bericht op nieuwssites en sociale media. Hoe creëer je dan juist in deze periode rust voor/bij hooggevoelige kinderen?- Wimpel vragen niet af. Leg rustig uit wat er aan de hand is (afh. van de leeftijd), doe niet net alsof het virus niets voorstelt. Kinderen, ook heel jonge, voelen de collectieve spanning en angst. Als ze vragen stellen en je wimpelt het af alsof het niets is, maak je hun onrust alleen maar groter. Leg uit wat jullie allemaal doen om te voorkomen dat je besmet raakt en laat het daarbij. Blijf bij de feiten. Als je zoon/dochter steeds nieuwe vragen heeft, spreek dan bijvoorbeeld een vragenuurtje af. "Tijdens het ontbijt mag je me alles vragen, maar verder gaan we vandaag ook gewoon spelen, wandelen en huiswerk maken". Zo laat je zien dat je er bent voor vragen maar dat het virus niet jouw hele dag bepaalt, dat straalt rust uit. - Volg de landelijke adviezen en hygiëneregels natuurlijk op maar check niet constant het laatste nieuws. Hygiënemaatregelen veranderen niet van uur tot uur dus wat dat betreft mis je niets belangrijks als je slechts 1 x per dag nieuws checkt. Spreek met jezelf (en je kinderen) dat je bijvoorbeeld 1 x per dag samen een nieuwssite checkt (bijvoorbeeld die van het jeugdjournaal). Het voordeel van een site boven kijken naar een nieuwsuitzending is dat jezelf kunt bepalen welke kop je aanklikt, bij een journaal weet je niet wat er gezegd gaat worden. - Probeer zelf rustig te blijven. Hoogsensitieve kinderen voelen je bezorgdheid en angst ook als je die niet uitspreekt. Rust creëren doe je door bijvoorbeeld door de natuur in te gaan, samen te koken of iets te bakken, de zolder op te ruimen, maak een moodboard, kijk een vrolijke film of serie, ga onkruid wieden in de tuin, whatever works for you. Vaak het beste: ga iets doen, ga bewegen. Uit je hoofd, actief bezig zijn. - Hooggevoelige kinderen hebben behoefte aan 'me-time', een moment om even alleen te ontspannen en ontladen. Dat kan wel eens een uitdaging zijn als je met z'n allen op een kluitje thuis zit. Probeer toch een plek en moment te creëren waarop je hoogsensitieve zoon of dochter zich even kan terugtrekken. Maak bijvoorbeeld een tent op de slaapkamer of een knus plekje op zolder waar je kinderen apart kunnen gaan zitten. Trek jezelf daar natuurlijk ook lekker terug als je daar behoefte aan/gelegenheid voor hebt. - Handhaaf zoveel mogelijk structuur. We weten niet hoe lang het gaat duren voor het leven weer 'normaal' wordt. Hoogsensitieve kinderen hechten aan structuur, een bekende routine omdat dat veilig voelt. Dus probeer ondanks de chaos van thuis werken en niet naar school te gaan toch een ritme vast te houden van steeds op dezelfde tijd opstaan, schoolwerk, lunch, spelen, avondeten en naar bed. Update November 2021We zijn nu ruim 1,5 jaar verder. Het virus is er echter nog steeds, in allerlei varianten. Er zijn nog steeds maatregelen. Er is voor een aantal kinderen nog steeds thuisonderwijs. Veel dingen die je voor de pandemie als normaal beschouwde, zijn nog steeds niet zo vanzelfsprekend. Wat wel wezenlijk anders is, is dat de maatschappelijke saamhorigheid die we in het begin van de crisis hadden, nu veelal plaatsgemaakt lijkt te hebben voor onbegrip, moedeloosheid, onverschilligheid, vermoeidheid en strijd. En dat merken hoogsensitieve kinderen en volwassenen als geen ander. Dit is een spannende tijd die van iedereen veel vraagt, los van hoe je over het virus, de maatregelen of vaccinaties denkt. 'Samen leven' lijkt ons meer moeite te kosten dan voor de pandemie. Hoogsensitieve kinderen gedijen bij rust en harmonie. Collectieve onvrede en frictie, eventuele spanningen op het schoolplein en in de klas raken diep, evenals meningsverschillen of conflicten binnen families en vriendengroepen. EmotiesHoogsensitiviteit zit 'm niet alleen in diepere verwerking van sensorische prikkels, het gaat juist ook om dat wat niet aanwijsbaar is: emoties. Hoe help je hooggevoelige kinderen omgaan met deze periode? Elk hooggevoelig kind zal anders reageren, mede afhankelijk van andere eigenschappen maar ook van de thuis- en schoolsituatie, en of er kennis is over hoogsensitiviteit bijvoorbeeld. Het is, nu nog meer dan vorig jaar denk ik, belangrijk is dat 'thuis' een veilige plek biedt waar een (hooggevoelig) kind zich even kan terugtrekken uit de wereld en prikkels kan verwerken. Dat kan, zoals eerder gezegd, een tent van tafellakens onder de eettafel zijn, een eigen slaapkamer, of een schuurtje in de tuin. Het gaat erom dat het een plek is waar even niets gevraagd wordt, geen nieuws, sociale media, geen moeilijke gesprekken.. Een plek waar even helemaal niets hoeft of moet, behalve wat het kind helpt te ontspannen: een spel, een boek, een Disney film, een schommel in de tuin, een kleurplaat, muziek, noem maar op. Daaraan gelinkt, en dat is uiteraard afhankelijk van de leeftijd, kun je proberen oefeningen te doen waarmee het kind zich bewust wordt van wat het voelt. Leer het emoties kennen en ga terug naar wanneer het kind spanning, boosheid of verdriet voelde. Door alleen al emoties te kunnen benoemen of aanwijzen, en proberen te begrijpen waardoor of wanneer ze ontstonden, start de verwerking van die prikkels. Zo kun je ook duidelijk krijgen dat het misschien niet de eigen boosheid is die een kind voelt, maar die van de juffrouw of van een broertje of zusje. De emoties van een ander hoeft een hoogsensitief kind natuurlijk niet bij zich te houden - en dat kun je uitleggen. Tips voor herkennen en benoemen van emoties - Bij kleine kinderen kun je de Mr Men serie bijvoorbeeld (Nederlandse vertalingen vind je via Google) gebruiken. - Je kunt -bij de wat oudere kinderen- ook een oefening doen zoals de lichaamsbewustzijnsoefening die ik onlangs op YouTube heb geplaatst maar er zijn ook yoga-oefeningen of meditaties te vinden op YouTube. - Maak het visueel. Teken bijvoorbeeld een zwembad, of een emmer, vraag het kind alles er in te tekenen of schrijven wat het voelt: grote gevoelens of gebeurtenissen zijn grote druppels, maar vraag ook naar de kleinere druppels - ook die vullen. Bespreek vervolgens de 'leegmakers' -> wat helpt om die druppels uit te gieten over planten of bloemen? Dit werkt overigens ook bij oudere kinderen, het visueel maken van wat ze allemaal in hun 'systeem' hebben. Geen pasklaar antwoord...Ik worstel zelf ook met deze periode, als volwassen HSP. Het zou niet goed zijn om te zeggen dat er een tailor-made solution is voor hoe je het beste omgaat met de huidige uitdagingen. Voor mij is het steeds opnieuw uitproberen hoe ik mezelf zo goed mogelijk staande houd tussen alle verschillende meningen en hoe ik mijn energie zo min mogelijk laat beïnvloeden door berichtgeving over rellen of code zwart. We hebben het vaak over 'balans' alsof het een punt is dat je bereikt waarop je met alles kunt dealen. M.i. is het beter om te spreken over balanceren, het is een proces waarin je steeds opnieuw een balans zoekt, een punt waarop je je even stabiel voelt. En als de omstandigheden veranderen, pas je je weer aan, zoek je een nieuw evenwicht. Er zo naar kijken, balans zien als een flexibel doel, scheelt in elk geval veel frustratie :) Het is niet dat ik m'n kop liefst in het zand zou steken. Ik volg het nieuws natuurlijk, maar probeer wel zoveel mogelijk bewust te kiezen op welke momenten ik iets wil lezen of horen. Dat is bijvoorbeeld niet aan het begin van de dag, maar wel in de lunchpauze. Wat mij helpt, en dat hoor ik ook van andere HSP, is meer tijd maken voor activiteiten of contacten die me (positief) voeden. Een goed boek, een lange wandeling, een Zoom call met een vriendin, contact met familie in Ghana, een goede film, etc. En het helpt om m'n lichaamsbewustzijn vergroten. Een bodyscan meditatie, een paar keer per dag te focussen op ademhaling (hoog of buik) en door me bewust te zijn van mijn houding als ik met mensen in gesprek ben (sta ik half op één been te leunen of stevig met beide voeten op de vloer). En tot slot, mezelf niet te hard vallen als iets even niet lukt zoals ik graag zou willen. Volgens mij is dat voor iedereen belangrijk. Niemand heeft dit ooit eerder meegemaakt. We roeien allemaal met de riemen die we hebben, zo goed mogelijk. Hoogsensitieve kinderen pikken dat ook op - dat je je best doet :) Aanvullingen of reacties?Ik hoor graag van je via de comments of stuur me een mail!
Waarom vriendschappen een uitdaging kunnen zijn voor hoogsensitieve kinderen.. Je zou zeggen: hooggevoelige kinderen zijn empatisch en voelen heel goed aan hoe het gaat met het vriendje/vriendinnetje. Ze houden niet van ruzie. Ze voelen vaak naadloos aan hoe de verhoudingen liggen in een sociale groep en betrekken de ‘underdog’ erbij. Maakt dit alles juist niet dat hij/zij gemakkelijk contact legt en veel vriendjes zal hebben? Niet per sé.. Vijf factoren Hieronder vind je vijf factoren die vriendschappen kunnen beinvloeden. Soms lijken ze tegenstrijdig, maar ze zijn dan ook niet alle vijf standaard van toepassing op ale hoogsensitieve kinderen. 1. Erbij willen horen. Je wilt geen buitenbeentje wilt zijn, omdat (vriendschappelijke) relaties je bestaan bevestigen en ook omdat vriendschappen veiligheid bieden. Hooggevoelige kinderen hebben veel behoefte aan veiligheid. En dat omvat meer dan alleen ‘veilig opgroeien’. Mensen zijn sociale dieren, we hebben anderen nodig. In een veilige omgeving kun je bij elkaar terecht, vind je steun, heb je plezier en gemeenschappelijke interesses en word je geaccepteerd zoals je bent. 2. ‘Anders’ zijn. Hoogsensitieve kinderen voelen -ook als ze nog jong zijn- wel aan dat ze anders reageren dan leeftijdsgenootjes. In een klaslokaal weet een niet-overprikkeld HSK instinctief wanneer iemand liever even met rust gelaten wordt, of juist aanmoediging nodig heeft om bij de groep te komen staan. Ze voelen hoe de leerkracht er die dag in zit: vol energie of misschien vermoeid na een lange en drukke week. Ze merken ook dat andere kinderen dit niet zo doorhebben of aanvoelen. Hoogsensitieve kinderen raken sneller overweldigd door zaken die andere kinderen juist geweldig vinden. Denk aan bezoekjes aan een drukke kermis, geschreeuw en gejoel in het zwembad, hoge achtbanen in de Efteling, horrorfilms, video games, luide muziek, etc. Dit ‘anders’ zijn kan verwarrend zijn en tot onzekerheid leiden in het contact met leeftijdsgenootjes. Hoogsensitieve kinderen zoeken steeds die eerdergenoemde veiligheid — wat is ‘normaal gedrag’ in deze omgeving? Hoe zorg ik dat ik erbij hoor? 3. ‘Me time’. Hooggevoelige kinderen hebben meer behoefte aan tijd voor zichzelf dan andere kinderen. Momenten waarin ze alleen spelen, lezen, kleuren, gamen, muziek luisteren, puzzelen, met de hond of kat spelen, e.d. Tijd waarin ze niet sociaal hoeven te zijn, waarin ze prikkels kunnen verwerken zonder dat er nieuwe prikkels binnenkomen, zonder dat ze zich hoeven af te vragen waarom de ander iets zegt, wat ermee bedoeld kan worden, wat van hen gevraagd wordt, etc. Alleen willen zijn is geen teken van asociaal gedrag, het is noodzakelijk om te verwerken wat er allemaal is gebeurd, gezegd, gedaan. 4. Hoge eisen stellen. Hoogsensitieve kinderen verwachten veel van zichzelf en van anderen. Ook als het gaat om vriendschappen. Ze zijn trouw. Ze maken tijd en staan klaar, ook als ze moe zijn of geen zin hebben. Hun grote inlevingsvermogen maakt dat ze weten hoe iets voelt, hoe de ander steun nodig kan hebben. Datzelfde inlevingsvermogen en diezelfde trouw verwachten ze terug. Als ze na een uitnodiging om samen te spelen, niet meteen worden teruggevraagd bijvoorbeeld, kan dat leiden tot teleurstelling en onzekerheid. Als een ander niet meteen reageert op SnapChat of op een appje, gaan de radartjes lopen: was het geen leuke app, heb ik iets fout gezegd? Als een ander niet thuis geeft op het moment dat een hooggevoelig kind steun zoekt, dan raakt dat. Emoties worden, net als alle andere prikkels, sterker ervaren en intensiever beleefd bij hooggevoelige personen. Alles wordt geanalyseerd, en nog eens, en nog eens. Totdat er een verklaring is gevonden. Dat analyseren is vermoeiend, loslaten lukt meestal echter ook niet goed. Vaak wordt rejection sensitivity genoemd als het hierover gaat, de gevoeligheid of angst voor afwijzing. RS is echter geen onderdeel van hooggevoeligheid. Niet elke HSP heeft deze gevoeligheid. Rejection sensitivity ontstaat vaak als gevolg van een of meerdere (kleine) trauma’s, denk aan gepest worden op school of onveilige thuissituaties. Iemand met rejection sensitivity gaat op basis van traumatische ervaringen er alles aan doen om herhaling te voorkomen. Hooggevoelige kinderen zijn gevoeliger voor dit soort traumatische ervaringen omdat ze alles zo diepgaand verwerken. Omdat ze eveneens goed aanvoelen wat anderen van hen verwachten, loopt een hooggevoelig kind dat gevoelig is voor afwijzing wel meer kans om te gaan ‘pleasen’. 5. Uit elkaar groeien of het niet eens (meer) zijn. Dat kan een lastige zijn voor hooggevoelige kinderen want ze houden meestal niet van conflicten of frictie. Harmonie in vriendschappen is belangrijk. Maar wat als je over bepaalde zaken totaal anders denkt? Voor kinderen, tieners en volwassen HSP best een uitdaging.. Bij jonge kinderen zijn het meestal kleine kwesties natuurlijk, waar ook relatief gemakkelijk overheen wordt gestapt. Of je nou fan bent van Ajax of Feyenoord, van honden of katten houdt; dat maakt of breekt een vriendschap niet. Je bent allebei de wereld nog aan het ontdekken. Je ouders kennen elkaar wellicht, je komt elkaar tegen bij zwemles of op de BSO. M.a.w. er is ook heel veel gemeenschappelijk. Bij tieners wordt het al een grotere uitdaging. Stel je kent elkaar al vanaf dat je peuter was, maar je gaat allebei een totaal andere richting op? Je zit op andere scholen, komt elkaar niet zomaar meer tegen. De een houdt van gamen, de ander brengt elke vrije minuut door op een skatebaan. De een draagt merkkleding, de ander gaat alleen voor tweedehands grunge kleding. De een houdt van Armin van Buren, de ander van Metallica. Ga zo maar door. Je ontwikkelt je identiteit verder, zoekt gemeenschappelijkheid, een peer group. Een hoogsensitieve tiener is echter ook trouw, wil de veiligheid van die oude vriendschap ook niet zomaar loslaten. Dat kan wat spanning geven op het moment dat je uit elkaar groeit. Wat kun je hiermee als volwassene?
Een hoogsensitief kind ontwikkelt zich net als andere kinderen. Elk kind moet zijn weg vinden in sociale relaties en leert van het voorbeeld dat volwassenen geven. Elk kind zit anders in elkaar. Ook hooggevoelige kinderen kunnen meer extravert en meer introvert zijn, prikkels mijden of juist prikkels opzoeken. Daarnaast spelen omgevingsfactoren, biologische en lichamelijke factoren en andere karaktereigenschappen een rol bij het aangaan en beleven van vriendschappen. Waar je alert op kunt zijn bij hooggevoelige kinderen is het accepteren van de gevoeligheid. Ook henzelf helpen met accepteren van die gevoeligheid. Maak het niet allesbepalend, maar bagatelliseer het ook niet. Leg uit dat andere kinderen dingen misschien niet zo persoonlijk opvatten, wat minder eisen stellen aan een vriendschap maar dat dat geen afwijzing is. Laat zien dat het oké is als een hoogsensitief kind niet elke dag een speelafspraak wil. Leer het kind dat het ok is zoals het is :) Het onderscheidende kenmerk van hooggevoeligheid is de diepgaande verwerking van emotionele, sensorische en mentale prikkels. Kort gezegd: alles wat een HSP ervaart of meemaakt, wordt geanalyseerd. Vooraf, tijdens (een ervaring) en achteraf. Vandaar dat ook wel gezegd wordt dat hooggevoelige personen altijd 'AAN' staan. Deze intensieve verwerking van prikkels kost energie. Daarom hebben hooggevoelige kinderen eerder en meer behoefte aan 'hersteltijd'. Een moment om even te ontladen en weer op te laden. Als je de hoeveelheid prikkels die een mens kan ervaren en verwerken, vergelijkt met een badkuip, dan loopt het bad van een HSP sneller vol (we zitten eerder aan onze max) en langzamer leeg (we hebben meer tijd nodig om alles uit ons systeem te krijgen) dan de badkuip van een niet-HSP. Ziek zijnLos van het soort aandoening of ziekte, dat natuurlijk van grote invloed is, zijn er een aantal algemene factoren kunnen eraan bijdragen dat chronisch zieke HSK vermoeider zijn dan niet-HSK met een aandoening. 1) Lichamelijk ongemak, pijn en/of een beperking kosten het lichaam energie. Het lichaam vecht tegen een ontsteking of tekort, of je ervaart veel pijn, en daar word je moe van. Daarnaast kunnen medicatie en hun bijwerkingen bijdragen aan vermoeidheid en uitputting. 2) Emotioneel is het pittig om chronisch te ziek. Fysieke ups & downs, onzekerheid over het aanslaan van een behandeling of steeds naar een arts of verpleegkundige moeten ter controle, bijvoorbeeld, hebben allemaal hun weerslag op hoe je je als patiënt voelt. Dat werkt weer door op je lichaam en energieniveau. Beleving van de ziekte, een paar aandachtspuntenHooggevoelige kinderen hebben meer last van prikkels die hun normale 'staat van zijn' verstoren. Ziek zijn is geen normale situatie, en kan dus als heftig worden ervaren. Fysieke prikkels Het voorbeeld van wollen truien en kriebelende naadjes in sokken wordt vaak genoemd in artikelen en boeken. Je kunt je vast voorstellen dat als ruwe sokken al irriteren, dat pijn, een infuus, jeuk, een stoma, of een sonde grote impact hebben. De pijngrens van HSP is meestal lager dan die van niet-HSP. Eenvoudigweg omdat pijn een indringende prikkel is die je moeilijk kunt negeren, en omdat het je belemmert in je normale doen. Leefwijze Het kost vaak meer moeite om te wennen aan een nieuwe leefwijze of een nieuwe routine. Van 'niets' hebben naar opeens een ziekte hebben, vraagt om aanpassingsvermogen. Van nooit meer dan een aspirientje hebben gehad naar opeens drie keer per dag medicijnen moeten innemen, vraagt tijd en geduld. Zichtbaar of niet? Of een ziekte zichtbaar en herkenbaar is, of juist niet kan zeker een rol spelen in hoe een hooggevoelig kind de aandoening ervaart. Het is niet gemakkelijk om bij een zichtbare beperking of aandoening steeds te moeten uitleggen wat je hebt en telkens opnieuw dezelfde soort vragen te moeten beantwoorden - hoe goed bedoeld die belangstelling ook is. Aan de andere kant vraagt het hebben van een niet-zichtbare aandoening ook veel, bijvoorbeeld als het gaat om durven laten zien dat je kwetsbaar bent en niet alles mee kunt doen, of als het gaat om grenzen voelen en aangeven. Wie vertel je erover? Wanneer? Wat zullen ze van je denken? Emoties Een kind ervaart veel emoties rondom de chronische aandoening. Voelt zich misschien eenzaam, is misschien bang voor de toekomst, boos of schaamt zich. Het soort beperking is van invloed, natuurlijk. De meeste kinderen kennen wel iemand die astma heeft bijvoorbeeld. Het is een redelijk geaccepteerde aandoening waar weinig vragen over zijn. Maar als je als kind een spierziekte hebt of met een stoma moet leven, kan schaamte een hoge drempel zijn in het contact met leeftijdsgenootjes. Voorbeeld: bezoek aan ziekenhuizenVaak zijn ziekenhuizen grote gebouwen met lange gangen die best overweldigend kunnen zijn, vooral als je er voor het eerst komt. Het zijn instellingen waar je vooral heel veel zieke mensen tegenkomt. Voor een (hoogsensitief) kind (dat zelf ziek is) kan het zien van mensen in een rolstoel, of met een infuus of wond, behoorlijk heftig zijn. De sfeer in een wachtkamer heeft impact. Ook al hebben de muren nog zulke vrolijke kleuren of schilderingen, of ligt er speelgoed, het is niet hetzelfde als op school, of thuis. Zoals gezegd, een hooggevoelig kind voelt ook de emoties van andere kinderen in de wachtkamer, en hun ouders of begeleiders. De spreekkamer. Hoe is die wat betreft licht, temperatuur, inrichting? Ik kan me herinneren dat ik als klein kind de kamer van mijn kno-arts heel naar vond. De kamer was vrij donker want de lamellen waren vaak half dicht gedraaid tegen inkijk van andere kamers. In een kast tegen de muur lagen allemaal enge tangen en instrumenten, spuiten, noem maar op. Legt de arts of verpleegkundige uit wat er gaat gebeuren? En snap je dat als klein kind? Begrijp je dat 'Ik ga even in je oren kijken' betekent dat je een koud oortrechtertje in je oor krijgt? Of verwacht je dat de arts alleen een zaklampje pakt en schrik je van dat trechtertje? Een poli, radiologie-afdeling, SEH, of OK kan behoorlijk spannend zijn voor een kind, hooggevoelig of niet. Er staan felle lampen, grote apparatuur, instrumenten kunnen koud aanvoelen, lichamelijk onderzoek kan erg vervelend zijn...ga maar door. Veiligheid biedenLichamelijk onderzoek moet verricht worden, je kunt instrumenten niet minder eng maken. Medicatie heeft nu eenmaal bijwerkingen, en een operatie is soms nodig. We zouden het allemaal beter willen maken en gunnen elk kind het om onbezorgd en gezond op te groeien.
Helaas is de werkelijkheid soms anders en hebben we op heel veel factoren geen invloed. Waar je als zorgprofessional en/of ouder wel invloed op hebt, is je communicatie met het kind en jullie contact onderling. Wat zou jij kunnen doen om een hoogsensitief kind te helpen? Kun je bepaalde prikkels wegnemen misschien, meer tijd nemen om even contact te maken en het kind aan je te laten wennen? Kun je op een andere manier uitleggen welk onderzoek je gaat doen? Hoe kun jij veiligheid bieden aan een hoogsensitief kind? Morgen, zaterdag 25 september 2021, worden alle coronamaatregelen losgelaten. Voor kinderen was dat eigenlijk al eerder zo, de scholen begonnen na de zomervakantie weer als vanouds met volle klaslokalen.
Waar het natuurlijk goed nieuws is dat we elkaar weer mogen ontmoeten en dat er (voorlopig) een einde is gekomen aan thuisonderwijs, zijn er ook kinderen voor wie dit best heel erg spannend is. Denk aan de kinderen met kwetsbare ouders, broers of zussen. Of kinderen die zelf een (chronische) ziekte hebben en (nog) niet overal aan mee kunnen doen. Voor hen is dit een rare tijd. Alles mag weer! Je hoeft geen mondkapje op, iedereen mag bij elkaar komen en knuffelen, maar jouw vader of moeder, broer of zus, isoleert zich steeds meer want het virus is nog steeds gevaarlijk.. Alles mag weer! Al je vriendjes gaan weer naar school en spelen samen, maar jij hebt een aandoening of ziekte waardoor je toch heel erg ziek kunt worden van het virus, dus je blijft thuis.. Dat geeft spanning en leidt tot eenzaamheid Hooggevoelige kinderen beschikken over een groot inlevingsvermogen en aanvoelingsvermogen. Ze snappen vast dat ze misschien nog niet naar school kunnen, of nog niet bij vriendjes kunnen spelen, of nog niet kunnen sporten. Ze zijn zorgzaam en zullen ten koste van alles willen voorkomen dat zij het virus overbrengen op een kwetsbaar gezinslid. Je ziet ze dus waarschijnlijk niet stampvoeten of boos worden. Maar ze hebben net zoveel behoefte aan contact met leeftijdsgenoten! Ook deze kinderen vereenzamen sinds maart 2020. Ook zij leren van 'peer contact', ook zij doen sociale skills op als ze met vriendjes zijn, of kunnen sporten. Om hoeveel kinderen gaat het? Ik denk dat dat er meer zijn dan je zou verwachten. Een op de 4 kinderen heeft een chronische ziekte [Bron: UMC Utrecht], en een kwart van alle kinderen heeft een ouder met een ernstige psychische of lichamelijke ziekte [Bron: Kinderombudsman]. Dat zijn de cijfers. Maar cijfers vertellen niet het hele verhaal Er zijn zoveel verschillende scenario's. Zoveel aspecten die een rol spelen. Per gezin, per kind, moet een eigen afweging gemaakt worden. Zoveel is wel duidelijk. Dit is een complexe situatie. Ik heb het antwoord ook niet. De reden dat ik deze blog schrijf, is niet om een mening te ventileren of een oplossing te bieden. Ik schrijf om -juist nu- aandacht te vragen voor kinderen die zelf kwetsbaar zijn of een gezinslid hebben dat ernstig ziek kan worden als hij/zij besmet raakt. Nu we terug lijken te gaan naar 'het oude normaal', is er een groep kinderen die nog langs de kant staat Alles open gooien, zorgt bij hen voor spanning. Voor angst en verwarring. Want wat is veilig? Wat kan wel, en wat niet? Wie bepaalt dat? Wat als het toch misgaat? Wat als... Wat als... Juist hooggevoelige kinderen piekeren over dit soort vragen. Ken je een kind in deze situatie? Laat dan merken dat je hem of haar ziet en hoort. Zoek contact. Hoe kun je hem/haar wel betrekken? Op welke manier is er contact met leeftijdsgenootjes mogelijk? Liever een video? Klik hier Reageren? Ik hoor graag van je! Hoogsensitieve kinderen voelen meer en kunnen van relatief klein lichamelijk ongemak behoorlijk overprikkeld raken. Waar andere kinderen na verloop van tijd geen erg meer hebben in een sneetje in hun vinger of een muggenbult, blijft bij hooggevoelige kinderen vaak de hele dag op de achtergrond iets ‘zeuren’. Er is iets niet “zoals het hoort” en dat irriteert.
Zit het kind verder goed in zijn/haar vel en is het ontspannen, dan kan hij/zij het vaak beter loslaten. In gevallen waar het kind al overprikkeld is, door de stress van een toetsweek of een wekenlange verbouwing van de keuken thuis, kan dat kleine fysieke ongemak echter net een druppel zijn waardoor de emmer overloopt. Is het te verklaren? Wat ook een rol speelt bij overprikkeling door een fysieke klacht of pijn: kun je het verklaren? Voor kleine kinderen is dit sowieso lastig natuurlijk – als peuter ‘leer’ je misschien dat je kleine teen soms pijn doet als mama je nagel per ongeluk ietsje te kort heeft afgeknipt en sta je vervolgens niet te springen om dat proces te herhalen. Pas als je wat ouder bent, leer je een link leggen tussen bijvoorbeeld te veel cola drinken en buikpijn. Sommige klachten of pijntjes zijn niet goed te verklaren, ook niet voor oudere kinderen en volwassenen. En dat kan zorgen voor flink wat onrust. Hoogsensitieve kinderen/personen zitten gemakkelijk ‘in hun hoofd’; ze blijven zoeken naar verklaringen en rationele uitleg. Ook in het geval van lichamelijke prikkels die ze niet kunnen plaatsen. Dat overprikkeling dan op de loer ligt, is niet vreemd: ONGEMAK OF PIJN + GEEN VERKLARING + BLIJVEN PIEKEREN => OVERPRIKKELING Associaties Pijn kan hooggevoelige kinderen erg angstig maken als ze deze associeren met anderen die erg ziek waren/zijn, of met nare gebeurtenissen: “Opa had ook buikpijn en die werd toen heel erg ziek en moest naar het ziekenhuis. Misschien heb ik wel dezelfde soort buikpijn als opa en moet ik ook geopereerd worden.” Tips!
Reageren of heb je vragen? Ik hoor graag van je! Waarom reageren (hoogsensitieve) kinderen die overprikkeld zijn soms nergens meer op en sluiten ze zich totaal af van jou, de ouders, of de omgeving (klaslokaal)? Voor we naar een heel goed filmpje gaan hierover, eerst even een korte uitleg. De zogenaamde 'stille' introverte hoogsensitieve kinderen verwerken prikkels naar binnen. Dus, zijn ze overweldigd dan merk jij waarschijnlijk in eerste instantie vaak niets. Pas als ze gaan klagen over fysieke klachten, huilen, of zich terugtrekken en nergens meer op reageren, valt het op. De 'drukke' stuiterballetjes, die net zo gevoelig zijn, uiten hun overprikkeling wel duidelijk. Je merkt het aan haantjesgedrag, ze dagen je uit, kunnen niet meer stil zitten en zijn constant op zoek naar nog meer prikkels. We hebben de neiging om dan vragen te stellen, uitleg te willen. "Wat is er aan de hand?", "waarom ben je zo misselijk?", "waarom doe je niet gezellig mee?" of juist "waarom ben je zo druk?", "kun je nou niet even 5 minuten stil zitten?". Afhankelijk van de mate van overprikkeling en de oorzaak, kan een kind uitleggen wat het ervaart. Maar soms klapt hij/zij gewoon volledig dicht en komt er geen woord meer uit. Niet omdat het niet wil praten. Maar omdat het letterlijk even niet meer lukt. Hoe zit dat? Onze hersenen bestaan uit drie delen kun je zeggen: de hersenstam (ook wel reptielenbrein genoemd), het subcorticaal (zoogdierenbrein genoemd) en de cortex (dat wat ons mens maakt). Het reptielenbrein is verantwoordelijk voor overleven - het behoud van alle vitale lichaamsfuncties, denk aan aansturen van je hartslag, ademhaling etc. Het zoogdierenbrein is verantwoordelijk voor geheugen en emoties. Het is het deel van de hersenen waarmee we eigenlijk steeds op zoek gaan naar 'beloning': we willen ons goed voelen. Het mensenbrein (de cortex) ligt als het ware over deze twee andere delen heen en dit is het deel dat zorgt dat wij onze hogere mentale functies kunnen uitoefenen: onze spraak, rekenvaardigheden, etc. Als we zwaar overprikkeld zijn, of als er een heftig trauma optreedt, is het eerste deel dat 'uitvalt' ons mensenbrein, de cortex. Dat deel waarmee dus informatie wordt verwerkt en het deel waarmee we iets kunnen uitleggen aan een ander. Is een hoogsensitief kind overprikkeld, dan lukt het dus soms gewoon letterlijk niet meer om informatie (dat wat jij vraagt of zegt) te verwerken en een antwoord te genereren (te praten). Wat kun je dan doen om het kind te bereiken? Ga inspelen op de de twee andere hersendelen. Zorg voor veiligheid, ontspanning en warmte (ik bedoel: troost, knusheid, ook, maar niet alleen, een aangename temperatuur).
Als je het kind goed kent en hij/zij laat het toe, kan een schouder om tegen aan te kruipen helpen. Maar let op, bij zeer ernstige overprikkeling kan een arm om de schouders juist nog meer prikkels geven, je komt immers in hun energiecirkel. Kortom, zorg voor emotionele veiligheid en ontspanning, en zorg voor ontladen en ontstressen van vitale lichaamsfuncties. En dan nu het filmpje, zoals beloofd. Het gaat over hoe je aan kinderen uitlegt wat er gebeurt als ze te maken hebben met verlies of trauma, maar is ook heel leerzaam voor/over hooggevoelige kinderen die (langdurig) zeer overprikkeld zijn. Onlangs heb ik een waanzinnig interessante themaworkshop over Trauma gevolgd. Het ging onder meer over ons zenuwstelsel en over hoe trauma's sporen nalaten in je lichaam, zelfs als je je daar helemaal niet van bewust bent.
Een ogenschijnlijk willekeurige trigger kan je lichaam weer doen herbeleven wat je eerder hebt meegemaakt. Of het nu gaat om een trauma met grote T of een trauma met kleine t. Als gevolg van zo'n fysieke herbeleving kun je reageren op een manier die overtrokken of overdreven emotioneel lijkt. Je staat weer in fight-flight-freeze stand en daar is de situatie helemaal niet naar, bijvoorbeeld. Hooggevoelige kinderen/personen ervaren meer prikkels en de verwerking van die prikkels is diepgaand. Maakt dat ook dat hun zenuwstelsel eerder iets als traumatisch ervaart? Staat hun lichaam sneller in fight-flight-freeze stand? Daarover volgt meer, ik stort me eerst op meer literatuur hierover :) Wil wel alvast een interview met je delen dat ik onlangs nogmaals las in Augeo Magazine, heel boeiend! Bessel van der Kolk is psychiater en doet al meer dan veertig jaar onderzoek naar trauma’s. Hij wordt beschouwd als een van de belangrijkste experts op dat gebied. Het is al een ouder interview (2018), maar wie weet toch interessant / relevant voor je. Hier lees je het interview in Augeo Magazine. Ken je dat? Dat je soms maar blijft twijfelen over iets? Steeds maar blijft malen?
Je wilt wel maar, ... Het lijkt op papier een geweldige baan, maar ... Ze zeggen dat deze training het beste voor je is, maar ... Als ratio botst met intuïtie Vinden HSP en HSK dat niet zo fijn. Het "klopt" namelijk niet. We hopen dat dat verandert of denken dat we misschien iets over het hoofd zien wat anderen wel hebben opgemerkt.. (really?) Dus blijven we doorgaan met overwegen en heroverwegen. Nog maar weer wat vergelijkingssites of reviews lezen. Nog maar weer naar een andere opleiding kijken, etc. Ook hoogsensitieve kinderen doen dit, het eindeloos wikken en wegen. Steeds met dezelfde vragen bij je terugkomen. Van gedachten veranderen. Een teken dat hart en verstand niet op 1 lijn zitten. Wat kun je dan doen? Je lichaam is je kompas. Simpel eigenlijk. Maar zo waardevol. Je hebt je lichaam namelijk altijd bij je. Wringt er iets, krijg je het benauwd als je ergens aan denkt, voelt je hoofd als een buizende bijenkorf of ben je opeens misselijk...luister dan! Fysieke reacties op gebeurtenissen, mensen of situaties spreken boekdelen. Bij 'vlinders in onze buik' als we verliefd zijn, vinden we dat normaal en genieten we ervan. Waarschuwende signalen negeren we echter; "zeker iets verkeerd gegeten" of we zeggen tegen een kind "vanavond maar eens op tijd naar bed".. Natuurlijk kun je doodmoe zijn of hoofdpijn krijgen als je slecht geslapen hebt. Als zo'n gevoel echter plotseling op komt zetten, is het de moeite waard om even een time-out te nemen. Wat is er aan de hand? Hoe help je hoogsensitieve kinderen hier nou mee? Leer ze om in te tunen op hun lichaam. Niet alleen als er iets aan de hand is, maar sowieso, altijd. Zijn ze blij: waar voelen ze dat in hun lichaam? Opgelucht? Teleurgesteld? Boos? Nerveus? Etc. Je lichaam heb je altijd bij je. Ook als je in je hoofd nog niet weet wat er aan de hand is, geeft je lichaam al een signaal. Je voelt of het 'goed' is of dat er iets niet klopt. En daar kun je dan naar handelen. Voelt dit als een 'Hell Yeah'? Ga ervoor! Niet? Dan is het niet ok voor je, en dan mag je dat ook uitspreken. Je voelt je benauwd, bijvoorbeeld, alsof er een olifant op je zit. Wat betekent dat? Wanneer voelde je dat eerder? Wat heb je toen gedaan om het te veranderen? Wat zou het nu kunnen betekenen, is het een soortgelijke situatie? Spelen Dit kan allemaal spelenderwijs. Je hoeft het niet zwaar te maken. En zoals ik zei: let op dat je dit ook doet bij vrolijke, blije, fijne emoties. Die voel je namelijk ook in je lichaam. Lichaamsbewustzijn helpt je niet alleen op de moeilijke momenten. Het helpt je altijd om in het hier en nu te zijn. Hoe meer kinderen zich bewust worden van wat voor hen de 'Hell Yeah!' is en wat dus de "No', hoe gemakkelijker het voor ze wordt om te navigeren, op school, thuis en met vrienden. |
IreneVolg me ook op Medium (Engels) Archives
June 2022
Categories
All
|