Wat betekent hoogsensitiviteit precies?
Hoogsensitiviteit houdt concreet in dat je veel en gedetailleerd waarneemt en dat je de prikkels die je ervaart diepgaand verwerkt.
1) Veel details opmerken
Het is voor hoogsensitieve kinderen (HSK) en hoogsensitieve personen (HSP) onmogelijk zich af te sluiten voor prikkels. Beelden, gesprekken, geluiden of geuren bijvoorbeeld, maar ook voor de sfeer die in een ruimte of gezelschap hangt.
Heel basaal gezegd, hebben de meeste mensen een 'filter' in de hersens dat bepaalt welke informatie of prikkels voor hen relevant zijn en welke niet. Met andere woorden, het helpt je te onderscheiden welke informatie belangrijk genoeg is om op te vangen, te onthouden en te verwerken.
Bij hooggevoelige kinderen/volwassenen laat dat 'filter' veel meer prikkels toe. Alles komt op volle sterkte binnen. Relevant of niet.
Het is belangrijk om niet de focus te leggen op de 'lastige' kanten van hooggevoeligheid. Helaas gaat het daar wel vaak over op internet of in artikelen. Maar HSK | HSP zijn meer dan overprikkeld en vermoeid.
Hoe zit het dan met die vermoeidheid?
Je kunt je voorstellen dat het verwerken van veel meer prikkels vermoeiend is. Dat is een van de redenen dat veel HSK | HSP meer behoefte hebben aan 'hersteltijd'. 'Herstel' klinkt misschien zwaar, maar is eigenlijk heel normaal. Iedereen herkent wel dat je in een drukke periode na een week vol afspraken behoefte kunt hebben aan een zaterdag thuis op je gemak, zonder op de klok te moeten kijken of ergens naar toe te moeten.
HSP en HSK hebben die behoefte aan 'down-time' gewoon eerder dan anderen. Overigens is het een misverstand dat ze zich dan altijd in hun eentje terugtrekken in een geluidsstilte donkere kamer. 'Herstel' kan net zo goed betekenen dat ze muziek draaien (hun keuze muziek!), een rondje hardlopen of naar het strand gaan om uit te waaien.
2) Intensieve verwerking
Het tweede, en onderscheidende aspect van hooggevoeligheid, is de diepgaande verwerking.
Prikkelgevoeligheid is iets dat je vaker tegenkomt, ook bij mensen die bijvoorbeeld een trauma hebben meegemaakt. Bij hooggevoeligheid gaat het om meer dan alleen prikkelgevoeligheid. Intensieve verwerking houdt bijvoorbeeld in dat alles wat HSP opmerken door hen wordt geanalyseerd op mogelijke risico's en gevolgen: "Als ik hierheen ga / als ik deze keuze maak, wat kan er dan allemaal gebeuren, hoe kan ik op die verschillende situaties het beste reageren, wat kunnen anderen van mij verwachten, wat zijn mogelijke risico's?" etc.
Niet alleen vooraf, ook achteraf wordt elke gebeurtenis, situatie of ontmoeting tot in detail geanalyseerd. Het is voor hooggevoelige kinderen en volwassenen een uitdaging om te leren loslaten en accepteren dat iets niet helemaal vlekkeloos verliep bijvoorbeeld, en daar niet dagenlang over door blijven gaan in hun hoofd. "Had ik iets anders moeten zeggen..? Als ik die vraag niet had gesteld dan.. Waarom reageerde hij/zij op die manier? Wat kan ik voortaan doen om te voorkomen dat...?"
1) Veel details opmerken
Het is voor hoogsensitieve kinderen (HSK) en hoogsensitieve personen (HSP) onmogelijk zich af te sluiten voor prikkels. Beelden, gesprekken, geluiden of geuren bijvoorbeeld, maar ook voor de sfeer die in een ruimte of gezelschap hangt.
Heel basaal gezegd, hebben de meeste mensen een 'filter' in de hersens dat bepaalt welke informatie of prikkels voor hen relevant zijn en welke niet. Met andere woorden, het helpt je te onderscheiden welke informatie belangrijk genoeg is om op te vangen, te onthouden en te verwerken.
Bij hooggevoelige kinderen/volwassenen laat dat 'filter' veel meer prikkels toe. Alles komt op volle sterkte binnen. Relevant of niet.
Het is belangrijk om niet de focus te leggen op de 'lastige' kanten van hooggevoeligheid. Helaas gaat het daar wel vaak over op internet of in artikelen. Maar HSK | HSP zijn meer dan overprikkeld en vermoeid.
Hoe zit het dan met die vermoeidheid?
Je kunt je voorstellen dat het verwerken van veel meer prikkels vermoeiend is. Dat is een van de redenen dat veel HSK | HSP meer behoefte hebben aan 'hersteltijd'. 'Herstel' klinkt misschien zwaar, maar is eigenlijk heel normaal. Iedereen herkent wel dat je in een drukke periode na een week vol afspraken behoefte kunt hebben aan een zaterdag thuis op je gemak, zonder op de klok te moeten kijken of ergens naar toe te moeten.
HSP en HSK hebben die behoefte aan 'down-time' gewoon eerder dan anderen. Overigens is het een misverstand dat ze zich dan altijd in hun eentje terugtrekken in een geluidsstilte donkere kamer. 'Herstel' kan net zo goed betekenen dat ze muziek draaien (hun keuze muziek!), een rondje hardlopen of naar het strand gaan om uit te waaien.
2) Intensieve verwerking
Het tweede, en onderscheidende aspect van hooggevoeligheid, is de diepgaande verwerking.
Prikkelgevoeligheid is iets dat je vaker tegenkomt, ook bij mensen die bijvoorbeeld een trauma hebben meegemaakt. Bij hooggevoeligheid gaat het om meer dan alleen prikkelgevoeligheid. Intensieve verwerking houdt bijvoorbeeld in dat alles wat HSP opmerken door hen wordt geanalyseerd op mogelijke risico's en gevolgen: "Als ik hierheen ga / als ik deze keuze maak, wat kan er dan allemaal gebeuren, hoe kan ik op die verschillende situaties het beste reageren, wat kunnen anderen van mij verwachten, wat zijn mogelijke risico's?" etc.
Niet alleen vooraf, ook achteraf wordt elke gebeurtenis, situatie of ontmoeting tot in detail geanalyseerd. Het is voor hooggevoelige kinderen en volwassenen een uitdaging om te leren loslaten en accepteren dat iets niet helemaal vlekkeloos verliep bijvoorbeeld, en daar niet dagenlang over door blijven gaan in hun hoofd. "Had ik iets anders moeten zeggen..? Als ik die vraag niet had gesteld dan.. Waarom reageerde hij/zij op die manier? Wat kan ik voortaan doen om te voorkomen dat...?"
Geen probleem
Hooggevoeligheid an sich is geen issue. Wat als lastig wordt ervaren, bijvoorbeeld de vermoeidheid, is vaak een gevolg van overprikkeld of overweldigd zijn. Na een drukke schooldag, zwemles, BSO of speelafspraakjes, zie je als ouder misschien overprikkeld gedrag bij je zoon of dochter. Hij of zij is stil en heeft nergens meer zin in, of vertoont juist superdruk en ongecontroleerd gedrag. Dat gedrag komt niet door de eigenschap hoogsensitiviteit, maar door het gebrek aan balans.
Vergeet niet dat ook andere factoren van invloed zijn, denk aan lichamelijke fitheid en opvoeding bijvoorbeeld.
Niet alleen de vele prikkels die binnenkomen, ook het diepgaande verwerken kost energie. Daarom is het voor HSP van belang goed de connectie met zichzelf te kunnen maken zodat ze voelen wanneer ze beter even rust kunnen zoeken. Als je dit als kind al leert, profiteer je daar op latere leeftijd natuurlijk van.
Vergeet niet dat ook andere factoren van invloed zijn, denk aan lichamelijke fitheid en opvoeding bijvoorbeeld.
Niet alleen de vele prikkels die binnenkomen, ook het diepgaande verwerken kost energie. Daarom is het voor HSP van belang goed de connectie met zichzelf te kunnen maken zodat ze voelen wanneer ze beter even rust kunnen zoeken. Als je dit als kind al leert, profiteer je daar op latere leeftijd natuurlijk van.
Met betrekking tot testen
Er is geen 'test' voor hooggevoeligheid. Er zijn (zelfrapportage) vragenlijsten, waarvan de meeste zijn gebaseerd op de eerste QuickScan van Elaine Aron uit de jaren negentig. Maar er is geen sprake van 'slagen' of 'zakken' voor een test. Hooggevoeligheid is geen diagnose, slechts een eigenschap.
Sinds Elaine Aron de eerste kenmerkenlijst van hooggevoeligheid ontwikkelde, zijn we veel meer te weten gekomen. Wetenschappelijk onderzoek leidt tot nieuwe inzichten, bijvoorbeeld als het gaat om onderscheid tussen hoogsensitiviteit en een autisme spectrum stoornis.
Een actuele en goede vragenlijst gaat in op verschillende deelgebieden, dus de fysieke kenmerken, mentale kenmerken en emotionele kenmerken van hoogsensitiviteit.
Sinds Elaine Aron de eerste kenmerkenlijst van hooggevoeligheid ontwikkelde, zijn we veel meer te weten gekomen. Wetenschappelijk onderzoek leidt tot nieuwe inzichten, bijvoorbeeld als het gaat om onderscheid tussen hoogsensitiviteit en een autisme spectrum stoornis.
Een actuele en goede vragenlijst gaat in op verschillende deelgebieden, dus de fysieke kenmerken, mentale kenmerken en emotionele kenmerken van hoogsensitiviteit.