Wat betekent hooggevoeligheid?
Hoogsensitiviteit houdt concreet in:
dat je veel en gedetailleerd waarneemt en
dat je de prikkels die je ervaart diepgaand verwerkt.
Hooggevoeligheid is veel meer meer dan alleen sneller vermoeid of overprikkeld zijn
Veel details opmerken
Het is voor hoogsensitieve kinderen (HSK) en hoogsensitieve personen (HSP) onmogelijk zich af te sluiten voor prikkels. Prikkels zoals beelden, gesprekken, geluiden of geuren bijvoorbeeld, maar ook voor de sfeer in een gezelschap.
Heel basaal gezegd, hebben mensen een 'filter' in de hersens dat bepaalt welke prikkels relevant zijn en welke niet. Het helpt je te onderscheiden welke informatie belangrijk genoeg is om te onthouden en waarop je moet reageren.
Bij HSP | HSK laat dat zogenaamde 'filter' veel meer prikkels door. Alles komt op volle sterkte binnen. Relevant of niet.
Je kunt je voorstellen dat het verwerken van veel meer prikkels vermoeiend is. Dat is een van de redenen dat HSK | HSP meer behoefte hebben aan 'down-time'.
Dat klinkt misschien zwaar, maar iedereen herkent wel dat je in een drukke periode na een week vol afspraken behoefte kunt hebben aan een zaterdag thuis op je gemak je ding doen, zonder op de klok te moeten kijken of ergens naar toe te moeten.
HSP en HSK hebben die behoefte gewoon wat eerder dan anderen. Overigens is het een misverstand dat ze zich dan altijd in hun eentje terugtrekken in een stille donkere kamer o.i.d.. Ze kunnen net zo goed muziek draaien, kickboksen, een rondje hardlopen of naar het strand gaan om uit te waaien.
Intensieve verwerking
Het tweede, en het onderscheidende aspect van hooggevoeligheid, is de diepgaande verwerking.
Prikkelgevoeligheid is iets dat je vaker tegenkomt, ook bij mensen die bijvoorbeeld een traumatische gebeurtenis hebben meegemaakt of mensen die niet-aangeboren hersenletsel hebben.
Bij hooggevoeligheid gaat het echter om meer dan alleen prikkelgevoeligheid. Intensieve verwerking houdt in dat alles wat hoogsensitieve kinderen en volwassenen opmerken door hen wordt geanalyseerd op mogelijke risico's en gevolgen.
"Als ik hierheen ga / als ik deze keuze maak, wat kan er dan allemaal gebeuren, hoe kan ik op die verschillende situaties het beste reageren, wat kunnen anderen van mij verwachten, wat zijn mogelijke risico's?" etc.
Niet alleen vooraf, ook achteraf wordt elke gebeurtenis, situatie of ontmoeting tot in detail geanalyseerd.
Het is voor hoogsensitieve kinderen (HSK) en hoogsensitieve personen (HSP) onmogelijk zich af te sluiten voor prikkels. Prikkels zoals beelden, gesprekken, geluiden of geuren bijvoorbeeld, maar ook voor de sfeer in een gezelschap.
Heel basaal gezegd, hebben mensen een 'filter' in de hersens dat bepaalt welke prikkels relevant zijn en welke niet. Het helpt je te onderscheiden welke informatie belangrijk genoeg is om te onthouden en waarop je moet reageren.
Bij HSP | HSK laat dat zogenaamde 'filter' veel meer prikkels door. Alles komt op volle sterkte binnen. Relevant of niet.
Je kunt je voorstellen dat het verwerken van veel meer prikkels vermoeiend is. Dat is een van de redenen dat HSK | HSP meer behoefte hebben aan 'down-time'.
Dat klinkt misschien zwaar, maar iedereen herkent wel dat je in een drukke periode na een week vol afspraken behoefte kunt hebben aan een zaterdag thuis op je gemak je ding doen, zonder op de klok te moeten kijken of ergens naar toe te moeten.
HSP en HSK hebben die behoefte gewoon wat eerder dan anderen. Overigens is het een misverstand dat ze zich dan altijd in hun eentje terugtrekken in een stille donkere kamer o.i.d.. Ze kunnen net zo goed muziek draaien, kickboksen, een rondje hardlopen of naar het strand gaan om uit te waaien.
Intensieve verwerking
Het tweede, en het onderscheidende aspect van hooggevoeligheid, is de diepgaande verwerking.
Prikkelgevoeligheid is iets dat je vaker tegenkomt, ook bij mensen die bijvoorbeeld een traumatische gebeurtenis hebben meegemaakt of mensen die niet-aangeboren hersenletsel hebben.
Bij hooggevoeligheid gaat het echter om meer dan alleen prikkelgevoeligheid. Intensieve verwerking houdt in dat alles wat hoogsensitieve kinderen en volwassenen opmerken door hen wordt geanalyseerd op mogelijke risico's en gevolgen.
"Als ik hierheen ga / als ik deze keuze maak, wat kan er dan allemaal gebeuren, hoe kan ik op die verschillende situaties het beste reageren, wat kunnen anderen van mij verwachten, wat zijn mogelijke risico's?" etc.
Niet alleen vooraf, ook achteraf wordt elke gebeurtenis, situatie of ontmoeting tot in detail geanalyseerd.
Geen probleem
Het gedrag dat je ziet bij een HSP of HSK wordt door veel meer factoren beïnvloed..
Hooggevoeligheid an sich is geen issue. Wat als lastig wordt ervaren, bijvoorbeeld de vermoeidheid, is vaak een gevolg van overprikkeld of overweldigd zijn.
Na een drukke schooldag, zwemles, BSO of speelafspraakjes, zie je als ouder misschien overprikkeld gedrag bij je zoon of dochter. Hij of zij is stil en heeft nergens meer zin in, of is juist superdruk en ongecontroleerd. Ben je HSP, dan herken je dit gedrag misschien bij jezelf.
Het rusteloze of teruggetrokken gedrag komt echter niet zozeer door de eigenschap hoogsensitiviteit, maar door de vele prikkels en de manier waarop daarmee wordt omgegaan.
Na een drukke schooldag, zwemles, BSO of speelafspraakjes, zie je als ouder misschien overprikkeld gedrag bij je zoon of dochter. Hij of zij is stil en heeft nergens meer zin in, of is juist superdruk en ongecontroleerd. Ben je HSP, dan herken je dit gedrag misschien bij jezelf.
Het rusteloze of teruggetrokken gedrag komt echter niet zozeer door de eigenschap hoogsensitiviteit, maar door de vele prikkels en de manier waarop daarmee wordt omgegaan.
Testen voor hooggevoeligheid
Er is eigenlijk geen 'test' voor hooggevoeligheid. Het is geen ziekte, geen aandoening, en er is geen diagnose. "Ik heb HSP" is dan ook een foutieve uitspraak. Je bent hoogsensitief. Je hebt het niet.
Om erachter te komen of je hooggevoelig bent, zijn er (zelfrapportage) vragenlijsten, waarvan de meeste zijn gebaseerd op de eerste QuickScan van Elaine Aron uit de jaren negentig. Sinds zij deze eerste kenmerkenlijst van hooggevoeligheid ontwikkelde, zijn we echter veel meer te weten gekomen. Wetenschappelijk onderzoek leidt tot nieuwe inzichten, bijvoorbeeld als het gaat om onderscheid tussen hoogsensitiviteit en een autisme spectrum stoornis.
Een goede vragenlijst voor hoogsensitieve kinderen gaat over zowel fysieke, als mentale en emotionele aspecten van hoogsensitiviteit en legt niet de nadruk op de lastige kanten, zoals het overprikkeld zijn.
Om erachter te komen of je hooggevoelig bent, zijn er (zelfrapportage) vragenlijsten, waarvan de meeste zijn gebaseerd op de eerste QuickScan van Elaine Aron uit de jaren negentig. Sinds zij deze eerste kenmerkenlijst van hooggevoeligheid ontwikkelde, zijn we echter veel meer te weten gekomen. Wetenschappelijk onderzoek leidt tot nieuwe inzichten, bijvoorbeeld als het gaat om onderscheid tussen hoogsensitiviteit en een autisme spectrum stoornis.
Een goede vragenlijst voor hoogsensitieve kinderen gaat over zowel fysieke, als mentale en emotionele aspecten van hoogsensitiviteit en legt niet de nadruk op de lastige kanten, zoals het overprikkeld zijn.
Als je een vragenlijst invult
Houd dan de volgende drie punten in gedachten:
- Het gaat altijd om zelfrapportage. Hoe goed een ouder zijn/haar zoon of dochter ook kent, of hoe goed jij jezelf ook denkt te kennen: je bent toch biased. Je zou iemand die het kind/jou ook goed kent, kunnen vragen of hij/zij de kenmerken ook wil scoren. Dan is het beeld completer.
- Een kenmerkenlijst scoren is slechts een momentopname. Vraag jezelf af of als je de kenmerken op een ander moment ziet, de score hetzelfde zou zijn. Vul 'm anders een paar keer op verschillende tijdstippen in.
Meer weten?
Meld je aan voor een van de (online) bijeenkomsten voor jeugdprofessionals of HSP.
Je kunt natuurlijk ook contact opnemen, ik hoor graag van je!
Je kunt natuurlijk ook contact opnemen, ik hoor graag van je!