Chaos, wanorde, geen overzicht, veranderingen, onzekerheid... Geen dingen waar de gemiddelde HSP of HSK erg blij van wordt. We houden van structuur, houvast, weten wat we moeten doen en wat we kunnen verwachten.

En dat kan nu niet. Het leven is nooit voorspelbaar natuurlijk, maar we zijn ons er nu meer dan ooit van bewust dat elke dag anders kan lopen dan je gepland had.

Dus kun je waarschijnlijk aan een hoogsensitief kind merken dat het gespannen is, overprikkeld. En als je HSP bent, aan jezelf misschien ook. Waar ben je aan toe? Wat wordt er op de volgende persconferentie verteld? Kunnen scholieren naar school blijven gaan? Hoe gaan de kerstdagen eruit zien? 

We hebben dit voorjaar wel kunnen 'oefenen' met flexibiliteit op het gebied van thuis werken en thuis onderwijs krijgen natuurlijk. We weten al hoe het is om afstand te houden, familie en vrienden minder 'live' te zien. En misschien merk je ook dat je zelfs aan onzekerheid en constante veranderingen wel kunt wennen.

Kun je hier toch tips voor gebruiken? Meld je dan aan voor een van de online classes 'Find your Centre'. Er zijn er nog twee dit najaar. 

Eén ding dat ik alvast wil meegeven: creëer je eigen rituelen!
We gaan de herfst en winter tegemoet, dat is toch een verschil met het voorjaar toen we richting langere dagen en heerlijk warm weer gingen. Maar juist deze periode leent zich uitstekend voor het opbouwen van een dagelijks ritueel. Iets waarbij jij, of je hooggevoelige zoon/dochter zich prettig voelt. Iets dat je elke dag kunt doen op dezelfde tijd.

Met de kids: drink bijvoorbeeld elke avond voor het naar bed gaan samen een kopje warme chocolademelk, doe elke ochtend een dansje op hun favoriete liedje of kijk een puppy-filmpje op YouTube. Neem bewust de tijd om dat samen te doen, niet terwijl jij ondertussen de vaatwasser staat in te ruimen of de was opvouwt. Je zult zien hoeveel goed het doet en hoe het iets wordt waar ze naar uitkijken.

Gun jezelf ook zo'n dagelijks moment. Structuur. Iets dat houvast biedt. Ik trek elke ochtend voor ik begin met werken een tarotkaart bijvoorbeeld. Lees elke avond minimaal een hoofdstuk voor ik ga slapen. Jij bent misschien meer van elke avond een rondje hardlopen of elke ochtend mediteren. Kijk voor jezelf wat werkt en kies iets dat los staat van je werk. Elke ochtend je agenda bijwerken telt niet ;) 

How comfortable can you be with discomfort? Die vraag kwam voorbij op een van de HSP fora die ik volg. Ik heb verschillende vertalingen voor deze vraag geprobeerd maar geen een lijkt het juiste gevoel te benaderen. Dus dan laat ik het maar in het Engels ;) 

De reden dat de vraag me raakte, is dat ik de laatste weken bij mezelf onrust en ongemak opmerk en dit ook hoor van andere HSP. Hoe comfortabel kun je je voelen bij die gevoelens van ongemak?

De verandering van seizoenen heeft impact, zoals altijd. We moeten wennen aan regenachtige dagen waarop het later licht en vroeger donker is, en bij de een gaat dat wat sneller dan bij de ander.

Maar er is meer. De Corona-besmettingscijfers lopen op, iets dat voor velen  reden is voor onrust. Maatregelen worden aangescherpt, je kan de tv niet aanzetten of je ziet talkshowgasten die -vaak niet gehinderd door enige medische of virologische kennis- hun mening ventileren. Er wordt gesproken over uitstellen van reguliere zorg, de economische impact wordt steeds groter en elke maatregel wordt bediscussieerd tot op de kleinste details..

Onrust dus. En daar hebben HSP en HSK last van. Want ook hooggevoelige kinderen voelen dit. Onrust uit zich bij HSP vaak in ongemak. Het gevoel dat er iets niet klopt, een soort onderhuidse spanning die niet weggaat; dingen niet goed kunnen loslaten of accepteren; weinig vertrouwen ervaren; slecht slapen en veel piekeren. En dit werkt fysiek door, bijvoorbeeld in gespannen schouders, hoofdpijn, buikpijn, spierkrampen, en vermoeidheid. 

How comfortable can you be with discomfort? Wetende dat je niets aan de situatie kunt veranderen, hoe kun je je dan toch zo goed mogelijk voelen?

Het is herfst, het regent en is koud. Niets aan te doen. Er is een corona-virus. Helaas ook niets aan te doen. We weten niet hoe het gaat lopen. Of je straks nog gewoon terecht kan in een ziekenhuis. Of je je baan behoudt. Of je weer thuis onderwijs krijgt. Of je met kerst een familiediner kunt houden. 
​
Juist in dat niet weten en niets kunnen doen, zit rust. Net zo min als je van de herfst opeens lente kunt maken, kun je het virus wegtoveren. Maar in het oog van de storm is het stil. Alles om je heen kan chaos zijn. Als dat het gegeven is, dan ben jij het oog in die storm.
Jij bent. Punt. Je hoeft niets. Je moet niets. Je kunt niets. Je verandert niets. Je bent.

Samen met een groep Amerikaanse en Australische HSP coaches zit ik in een Zoom-groep waarmee we eens in de twee weken bij elkaar komen. Elkaar op de hoogte brengen van nieuws & ervaringen uitwisselen. Heel fijn vind ik dat, sowieso om te kunnen sparren met collega's maar vooral om het internationale aspect. 

Wat je ziet is dat we, ook al zitten we duizenden kilometers uit elkaar, vaak in dezelfde periode met soortgelijke thema's te maken krijgen. 
Afgelopen week ging het over de emotionele rollercoaster waar we allemaal op een of andere wijze in zaten. Wijzelf maar ook de HSP die we begeleiden. De collectieve energie is in 2020 behoorlijk heftig. En als HSP is het belangrijk om jezelf in de gaten te houden. Overprikkeling is niet altijd overduidelijk. Soms zijn er allemaal kleine signaaltjes die afzonderlijk niet zoveel voorstellen maar alles bij elkaar een behoorlijke aanslag op je energievoorraad zijn.

Wat merk je dan?
Hoe merk je dan dat het je te veel is? Bijvoorbeeld aan, wat een van mijn collega's 'dress rehearsal-gesprekken' noemt. Imaginary conversations. Gesprekken die je in je hoofd voert met mensen die je hebben geraakt of getriggerd. Steeds opnieuw, herhaling op herhaling. Je wordt er helemaal gek van en tegelijkertijd kun je niet stoppen. Ken je dat?

Je voelde je getriggered, onheus bejegend of geraakt maar op het moment dat het gebeurde, viel je stil en lukte het je niet goed om te reageren. Misschien omdat je het niet verwachtte, of omdat jullie zover van elkaars beleving afstonden dat je geen idee had hoe de kloof te overbruggen. Of misschien had je al zoveel op je bord dat dit er niet meer bij kon.

Nog niet verwerkt
Bij HSP is zo'n gesprek echter niet zomaar weg, het blijft spoken. Je bent geraakt en dat gaat diep, net als alle emoties bij HSP diepgaand verwerkt worden.

Pijnpunt
Het feit dat je geraakt wordt, ligt bij jou. Wat is dat pijnpunt? Dat moet je onderzoeken. Dat vinden we echter lastig want het kan ook een emotionele beerput opentrekken. Dus wat doet je ego? Dat beschermt je. We kijken niet naar binnen, maar naar die ander. Die zit fout, die is bot, die is zelf hartstikke druk en heeft niet het totale plaatje, die is chagrijnig, begrijpt jou niet, ga zo maar door. Herkenbaar?

Oefenen
In plaats van onze eigen psyche te onderzoeken, of erop te vertrouwen dat alles in een volgend gesprek goed zal worden uitgesproken, gaan we ons in ons hoofd verdedigen, uitleggen, om ons heen slaan en gesprekken 'oefenen'. Niet 1 of 2 keer, nee, wel 1000 keer. Steeds worden we weer boos, verdrietig, teleurgesteld, gefrustreerd.

De realiteit
Gaat het uiteindelijke gesprek dan tenminste wel zoals we hebben bedacht? Nee, in 99% van de gevallen niet :) De ander reageert niet helemaal zoals we dachten, of er zijn nieuwe omstandigheden, of er is een spoedklus en we spreken onszelf toch niet uit, of ...

Wat kun je nou doen? 
Als je merkt dat je dit soort imaginary conversations hebt en als een muis in een rad steeds maar door blijft rennen?

1) Stop. Vraag jezelf: "Is dit nuttig?"
Helpen de herhaalde gesprekken in je hoofd of raak je alleen maar meer over je toeren?"

2) Onderzoek je gedachten.
Klopt het wat je denkt? Weet je dat 100% zeker? 

3) Schrijf het 1 x op. Spreek het 1 x in op een voice recorder en luister het af.
Laat het vervolgens daarbij.

4) Onderzoek waarom je zo geraakt bent.
Ja, dat kan vervelend zijn en pijnlijke stukken boven brengen. Maar als je jezelf goed leert kennen, voorkomt het dat je een volgende keer weer zo van slag bent. 

5) Zoek manieren om te ontspannen en ontladen.
Dit soort denkbeeldige gesprekken die maar blijven doorgaan zijn vaak een teken van overbelasting en overprikkeling. Zorg voor jezelf, doe iets dat je energie geeft.

6) Vertrouw erop dat je echt wel de juiste woorden zult vinden als de gelegenheid zich aandient het er nog eens over te hebben met de ander, in real life :)

Nog even dit, daar hadden we het ook over namelijk, hoe de Jerusalema Challenge een fantastisch voorbeeld is van hoe we wereldwijd onderling verbinding creëren op een leuke, positieve manier. En soms zelfs gebruiken om op een originele manier personeel te werven zoals het Catharina Ziekenhuis in Eindhoven :)

Als HSP hebben we vaak heel goed door hoe het gaat met de mensen om ons heen. We voelen spanning aan, bij onze naasten, op het werk of in het klaslokaal en we zijn gevoelig voor wat je 'collectieve energie' zou kunnen noemen: hoe gaat het in de maatschappij als geheel. Dit geldt net zozeer voor volwassenen als voor kinderen, overigens.

HSP kunnen veel betekenen voor de mensen om hen heen: we brengen nuances aan waar in zwart-wit wordt gedacht, bieden een luisterend oor, we breken spanning met een grap en slaan - in figuurlijke zin dan nu ;) - een arm om iemand heen die het moeilijk heeft. 

Dit doen niet-HSP ook, zul je zeggen misschien. En dat klopt natuurlijk! Het grote verschil is alleen dat iemand die niet hoogsensitief is, zichzelf niet zo snel vergeet en op tijd aanvoelt wat hij/zij zelf nodig heeft. Een time-out neemt en lekker gaat ontspannen, het probleem van de ander wel aanhoort, maar niet zodanig opneemt in z'n systeem dat de emoties van die ander voelen als eigen emoties. 

HSP zijn van nature zo op de buitenwereld gericht dat ze zichzelf wel compleet kunnen vergeten. Vermoeidheid of overprikkeling pas voelen op het moment dat het te laat is. Op het moment dat ze nauwelijks nog geluid kunnen verdragen, al een tijd lang vooral angst of somberheid ervaren, niet goed meer slapen, of somatiseren.

Het is voor HSP (en HSK) belangrijk om te leren dat we voor eerst ons zelf mogen, sterker nog: moeten, zorgen. Al is het alleen maar omdat we anderen alleen goed kunnen helpen als we zelf voldoende energie hebben, goed uitgerust zijn en goed in onszelf geankerd.

Vaak leggen we de prioriteit bij de ander en vinden we het lastig om onszelf op de eerste plaats te zetten. Maar wie zijn/haar taak is het eigenlijk om voor jou te zorgen? Wie voelt beter dan jijzelf wat je nodig hebt? 

Als we hoogsensitieve kinderen al zouden kunnen leren dat ze best wat meer op zichzelf mogen letten? Dat ze niet de problemen van een ander hoeven over te nemen? Dat het ok is als je op je eigen energie let?

Als we als HSP wat minder bezig zouden zijn met hoe onze partner, vader, moeder, werkgever of vriendin zich voelt, en wat meer met hoe wij onszelf het beste staande kunnen houden? Als we ons iets vaker zouden afvragen: wat helpt mij nu het meest? Waar heb ik behoefte aan? En daarvoor zouden kiezen..

Heb je behoefte om hier hier eens over te sparren met me, neem gerust contact op!

Hoe gaat het met je? We zijn nu een aantal weken in een "intelligente lockdown" en hoe houd je jezelf? 

Kun je de verschillende petten die je op hebt nog goed ophouden nu je je vooral op 1 locatie bevindt?
Want dat is het, nietwaar? Het is niet alleen het feit dat we niet zomaar even naar een verjaardag kunnen of dat boodschappen doen nu een 'heisa' is. Het is zelfs niet eens alleen het nieuws over nieuwe IC-opnames en overleden mensen elke dag. Het is het gegeven dat alle verschillende 'rollen' die je normaalgesproken scheidt over verschillende tijdstippen en verschillende locaties (kantoor, thuis, het schoolplein, het voetbalveld, je sportclub), nu samenkomen op één locatie. En continu.

Je bent -24/7- vrouw, moeder, dochter, vriendin, werknemer, collega,  plaatsvervangend leerkracht en sportmaatje vanuit één plek. En je wilt liefst natuurlijk nog een beetje tijd om "je zelf" te zijn. Ik ga voor het gemak uit van vrouwen maar hetzelfde geldt voor mannen.

Hoe doen we dat als HSP?
Deze periode gaat nog even duren, zeker tot en met de meivakantie waarschijnlijk. En hoe komen we die tijd goed door, zonder dat je elkaar van frustratie de hersens inslaat of jezelf compleet voorbij loopt?

HSP passen zich ogenschijnlijk gemakkelijk aan omstandigheden. Ogenschijnlijk, want we ervaren dezelfde hobbels als anderen maar uitten het meestal niet zo. Willen gezinsleden of collega's, die het ook moeilijk hebben nu, niet lastig vallen met onze angst, overprikkeling, of behoefte aan 'me-time'. Toch is het juist nu belangrijk om uit te spreken hoe het met je gaat en wat je nodig hebt.

Iedereen heeft andere 'coping mechanismes', ook in dit soort omstandigheden. De een zoekt constant gezelschap, de ander is liefst alleen, de een gaat klussen, de ander kijkt de hele dag Netflix. We moeten allemaal leren omgaan met "het onbekende".
De ene manier van coping is niet minder of meer waard dan de andere. Dus geef aan wat je ervaart en waar je behoefte aan hebt: "ik wil vanmiddag graag ongestoord een half uurtje muziek luisteren, wandeling maken, .... Daarna kijk ik mee met je huiswerk, ben ik er voor je, ...." 

Is ruimte innemen iets waar je altijd moeite mee hebt gehad? Zie dit dan als de perfecte gelegenheid om te oefenen :) 

Hoogsensitief zijn betekent dat je meer oppikt uit je omgeving, denk aan het brommen van een printer die stand-by staat of het humeur van degene die naast je in de trein zit ;)

Hoe HSP zich voelen, wordt sterk beïnvloed door externe prikkels. Bevinden we ons in een gezellige, uplifting omgeving dan voelt het als een warm bad waar we het liefst niet meer uitstappen.

Als we echter geen prettige vibes ervaren, hebben we de sterke neiging om daar meteen iets aan te willen doen. Het is moeilijk om iets even te laten zijn of geduldig af te wachten. Waarom? We hebben er last van! Voelen ons niet goed.

Ik voel me niet prettig als er een ruzieachtige sfeer op een familiefeestje is, dus wat ga ik doen? De clown uithangen, zorgen voor afleiding, grapjes maken...alles om maar te zorgen dat het opklaart en alles weer pais en vree is. Dan kan ik ontspannen. 

Is dat gedrag egoïstisch? Ja, misschien in zekere zin wel. Aan de andere kant zijn HSP bijvoorbeeld ook de personen die op de werkvloer onuitgesproken wrevel aanvoelen voordat de vlam in de pan slaat en kunnen voorkomen dat er een escalatie komt. Door een grapje bijvoorbeeld, of door op tijd in gesprek te gaan met degenen die elkaar irriteren.

Ook eigen, interne prikkels hebben een sterke invloed op het gemoed van een HSP. We leggen de lat hoog, mogen niet snel opgeven (lees: falen). De aanhouder wint, zo luidt het spreekwoord toch? Met die houding kunnen we ongezonde situaties jarenlang laten voortduren.
Zitten we ergens niet op ons plek wat betreft werk bijvoorbeeld, maar gaan we niet weg omdat we vinden dat we maar moeten 'doorbijten', dan hollen we onze eigen energievoorraad uit.

Is je energie niet op peil en ben je langdurig overprikkeld, dan is het zaak om goed voor jezelf te zorgen. Het punt is echter dat je in een staat van langdurige overprikkeling vaak niet de verstandigste keuzes maakt. Goed voor jezelf zorgen voelt dan als een extra belasting, nog iets waar je energie in moet stoppen.

Je kiest eerder voor gemak (bank hangen) en comfort food dat snel klaar is dan dat je echt naar je lichaam luistert. Geloof me, hier spreekt een ervaringsdeskundige :)

Wat mij de afgelopen jaren heeft geholpen in situaties van overprikkeling is mezelf bewust dwingen om het tegenovergestelde te doen dan waar ik zin in heb. Dus zou ik het liefst op de bank ploffen met een detective op tv, dan ga ik juist op de crosstrainer staan of een stuk wandelen. Heb ik zin in vet-zout-zoet dan maak ik een wokschotel met vis en groenten. 

En, even belangrijk: lukt dat 'omdraaien' een keer niet en kan ik het echt niet opbrengen om te koken? Dan is dat ook ok. Jezelf in staat van overprikkeling overladen met schuldgevoel omdat je kiest voor een pizza, zorgt alleen maar voor nog meer ellende. Beter om dan maar te genieten van die detective en pizza. 

Dit zijn de korte-termijn oplossingen natuurlijk. Zit je chronisch niet prettig in je vel, voelt elke hobbel op je pad alsof je de Mount Everest moet beklimmen, dan is er meer werk aan de winkel. Dan is het zaak om het contact met je 'zelf' te herstellen. Dan kom je erachter wat schuurt, wat niet (meer) bij je past, wat je kunt veranderen. En dan ga je werken aan herstel, glanzen!

Herken je je in bovenstaande en wil je eens 'sparren'? Misschien kan ik iets voor je betekenen. 

Ik beoefen al ruim 10 jaar (ok, niet altijd even fanatiek, maar toch met zeer grote regelmaat) Zhineng Qigong. Dat is een meditatieve bewegingsvorm waarbij Qi staat voor het universele energieveld (denk aan de energie die planten en bomen doet groeien) en Gong voor oefenen, vaardigheid. Door te oefenen, verbind je je steeds beter met die universele energie.

Ook als je je niet zo bewust bent van dat energieveld, of dat te zweverig vindt, zijn het heerlijke oefeningen die je ook kunt doen als je niet veel ervaring hebt met tai-chi of qigong. Mij helpt het enorm om m'n hoofd leeg te maken na een drukke dag.

Laatst gaf ik een training en toen hadden we het o.a. over energie, hoe zelfs energie wordt uitgewisseld in een ruimte waarin mensen niet met elkaar spreken, zoals in een overvolle treincoupé.
Dat je als HSP gevoeliger bent voor energie van je omgeving, andere mensen of zelfs voorwerpen als mobiele telefoons, hoef ik je waarschijnlijk niet te vertellen.

Maar hoe kun je nou proberen in je eigen 'bubbel' te blijven als je elke dag in de spits reist of bijvoorbeeld elk uur voor een nieuw klaslokaal staat? Hoe voorkom je dat je energie 'weglekt'?

Qigong helpt mij daarbij, daarom deel ik graag deze tip met je: in Zhineng Qigong oefeningen wordt altijd veel aandacht besteed aan de voeten. Is je gewicht evenredig verdeeld over beide voeten? Sta je in balans? Stevig maar toch soepel genoeg om te kunnen meebewegen?

Los van het feit dat goed stevig staan helpt bij het innemen van je ruimte, is het zo dat hoe meer aandacht jij naar je voeten en je manier van staan brengt, hoe minder je bezig bent met prikkels van anderen in de ruimte.

Je hoeft natuurlijk echt niet de hele dag aan je voeten te denken, probeer het gewoon 'ns een paar keer, op momenten dat je merkt dat je vermoeid raakt of overprikkeld. Kom dan even terug bij jezelf: hoe sta je? Hoe voelen je voeten? Voel je je schoenen? Zijn je voeten allebei even warm? Tintelen ze? Sta je te leunen op 1 been of sta je stevig? Als je zit: staan je voeten dan allebei plat op de vloer?

Je zult zien dat hoe vaker je zo'n snelle check doet, hoe gemakkelijker het wordt. Door af en toe even bewust terug te trekken uit "omgevingsruis" loopt je bad (zie deze blog) minder snel vol.

PS je kunt deze oefening ook doen tijdens kerstetentjes, als je in de rij staat in de supermarkt of bij nieuwjaarsborrels straks :)

Vermoeid zijn, vage pijntjes hebben, mezelf nauwelijks uit de deur krijgen als het buiten donker is of regent, een to-do list die steeds langer wordt omdat ik me nergens echt toe kan zetten en piekeren over van alles en nog wat. Voor mij zijn dat signalen dat ik overprikkeld ben, te veel van mezelf geeist heb.

In die zin zitten twee 'key words': eisen en mezelf.

Eisen. Is het wel allemaal zo ontzettend belangrijk wat we moeten? Het woord impliceert dat iets ontzettend dringend is. Beslist noodzakelijk.
Maar wat is nu werkelijk noodzakelijk? Is het erg als je een keertje een uurtje later naar je werk gaat? Een keertje pizza haalt in plaats van kookt? Een afspraak afzegt?

Vaak verlangen we veel meer van onszelf dan onze omgeving dat doet. Je denkt dat je van alles "moet" en voelt je misschien klem zitten tussen allerlei verplichtingen. Zeker als HSP kun je een bijna overdreven plichtsgevoel hebben. Maar zit je echt zo vast, of is er ruimte?

Hoe zou je reageren als je vriend(in) of een collega tegen je zegt dat het hem/haar even te veel is en dat hij/zij een paar dagen vrij neemt?
Denk je dan "Zo, da's lef hebben! Zomaar een paar dagen ertussen uitknijpen in een van de drukste periodes van het jaar"?
Of bewonder je misschien dat diegene zijn/haar grenzen aangeeft? Durft te zorgen voor zichzelf, ook al is het een van de drukste periodes van het jaar...?

Tip!Als jouw agenda er zo uitziet als die van mij, dan ga je best een drukke periode tegemoet tot de feestdagen. En als jij, net als ik, het wat benauwd krijgt van die volgeplande weken, hoe ga je dan zorgen voor ontspanning? 

Afgelopen vrijdag gaf ik een training over hoogsensitieve kinderen en liet daar een filmpje zien dat precies in beeld brengt hoe we energie overnemen van elkaar.

Dat klinkt wellicht wat zweverig maar je herkent het allemaal wel waarschijnlijk: als je collega’s vrolijk zijn en er wordt de hele middag gelachen om grappen en grollen, dan is de kans vrij klein dat je met een chagrijnige bui blijft rondlopen.