Hoogsensitief zijn betekent dat je meer oppikt uit je omgeving, denk aan het brommen van een printer die stand-by staat of het humeur van degene die naast je in de trein zit ;)

Hoe HSP zich voelen, wordt sterk beïnvloed door externe prikkels. Bevinden we ons in een gezellige, uplifting omgeving dan voelt het als een warm bad waar we het liefst niet meer uitstappen.

Als we echter geen prettige vibes ervaren, hebben we de sterke neiging om daar meteen iets aan te willen doen. Het is moeilijk om iets even te laten zijn of geduldig af te wachten. Waarom? We hebben er last van! Voelen ons niet goed.

Ik voel me niet prettig als er een ruzieachtige sfeer op een familiefeestje is, dus wat ga ik doen? De clown uithangen, zorgen voor afleiding, grapjes maken...alles om maar te zorgen dat het opklaart en alles weer pais en vree is. Dan kan ik ontspannen. 

Is dat gedrag egoïstisch? Ja, misschien in zekere zin wel. Aan de andere kant zijn HSP bijvoorbeeld ook de personen die op de werkvloer onuitgesproken wrevel aanvoelen voordat de vlam in de pan slaat en kunnen voorkomen dat er een escalatie komt. Door een grapje bijvoorbeeld, of door op tijd in gesprek te gaan met degenen die elkaar irriteren.

Ook eigen, interne prikkels hebben een sterke invloed op het gemoed van een HSP. We leggen de lat hoog, mogen niet snel opgeven (lees: falen). De aanhouder wint, zo luidt het spreekwoord toch? Met die houding kunnen we ongezonde situaties jarenlang laten voortduren.
Zitten we ergens niet op ons plek wat betreft werk bijvoorbeeld, maar gaan we niet weg omdat we vinden dat we maar moeten 'doorbijten', dan hollen we onze eigen energievoorraad uit.

Is je energie niet op peil en ben je langdurig overprikkeld, dan is het zaak om goed voor jezelf te zorgen. Het punt is echter dat je in een staat van langdurige overprikkeling vaak niet de verstandigste keuzes maakt. Goed voor jezelf zorgen voelt dan als een extra belasting, nog iets waar je energie in moet stoppen.

Je kiest eerder voor gemak (bank hangen) en comfort food dat snel klaar is dan dat je echt naar je lichaam luistert. Geloof me, hier spreekt een ervaringsdeskundige :)

Wat mij de afgelopen jaren heeft geholpen in situaties van overprikkeling is mezelf bewust dwingen om het tegenovergestelde te doen dan waar ik zin in heb. Dus zou ik het liefst op de bank ploffen met een detective op tv, dan ga ik juist op de crosstrainer staan of een stuk wandelen. Heb ik zin in vet-zout-zoet dan maak ik een wokschotel met vis en groenten. 

En, even belangrijk: lukt dat 'omdraaien' een keer niet en kan ik het echt niet opbrengen om te koken? Dan is dat ook ok. Jezelf in staat van overprikkeling overladen met schuldgevoel omdat je kiest voor een pizza, zorgt alleen maar voor nog meer ellende. Beter om dan maar te genieten van die detective en pizza. 

Dit zijn de korte-termijn oplossingen natuurlijk. Zit je chronisch niet prettig in je vel, voelt elke hobbel op je pad alsof je de Mount Everest moet beklimmen, dan is er meer werk aan de winkel. Dan is het zaak om het contact met je 'zelf' te herstellen. Dan kom je erachter wat schuurt, wat niet (meer) bij je past, wat je kunt veranderen. En dan ga je werken aan herstel, glanzen!

Herken je je in bovenstaande en wil je eens 'sparren'? Misschien kan ik iets voor je betekenen. 

Burn-out is veel in het nieuws de laatste tijd. Het gaat niet meer alleen over werk(druk)gerelateerde burn-out bij volwassenen maar steeds vaker over scholieren en studenten.

Er wordt veel onderzoek gedaan naar oorzaken en behandelingen en over het algemeen gaat het dan over het aanpakken van/leren omgaan met stress die gerelateerd is aan volle agenda’s, te veel druk vanuit school of opleiding, te veel (neven)activiteiten of het gebruik van sociale media.

Maarten Coolen
Maar in Trouw van 3 oktober werd cultuurfilosoof Maarten Coolen (UvA) geïnterviewd en hij noemt iets anders als mogelijke oorzaak, iets dat m.i. de kern raakt:

“Bij een burn-out is iemand existentieel opgebrand. Als je tegenwoordig een identiteit wilt hebben, iemand wil zijn, moet je een verhaal hebben over jezelf. Onze identiteit heeft een narratief karakter gekregen: je moet je persoonlijke verhaal voortdurend updaten om te zorgen dat je interessant blijft voor andere mensen. Want alleen dan besta je. Mensen met een burn-out lukt het niet meer om dat verhaal in stand te houden. […] Het is niet zo dat bepaalde taken je te zwaar worden, het wordt je te zwaar om iemand te zijn.”

“Het wordt je te zwaar om iemand te zijn” – om de identiteit te zijn die je jezelf hebt aangemeten. 
Dat aanmeten, doe je niet eens bewust maar het verhaal over wie we zijn, beginnen we onszelf, en anderen, al wel te vertellen op jonge leeftijd. Het wordt beïnvloed door karakter, opvoeding, intellect, hobby’s, onderwijs en ‘de maatschappij’. 

Hoogsensitieve jongeren
Zeker bij hoogsensitieve jongeren is het ‘te zwaar worden van hun identiteit’ iets waar we aandacht voor moeten hebben. Alle jongeren zijn beïnvloedbaar en lang niet altijd mediawijs, maar HSK zijn (nog) gevoeliger voor onuitgesproken verwachtingen en oordelen van anderen en (nog) sterker gericht op het verkrijgen van goedkeuring. Als iedereen om hen heen geweldige en meeslepende verhalen deelt, online of off-line, zal de drang dat ook te doen groot zijn. 

Voor extraverte, sensation-seeking HSK sluit het steeds opnieuw 'updaten' van hun verhaal in eerste instantie misschien aan bij hun behoefte aan actie en avontuur maar ook zij hebben oplaadmomenten nodig, waarop ze even niet zo in the picture staan. Voor introverte HSK is het steeds iets ‘moeten’ meemaken of updaten vaak juist een groot energielek. Bij beide typen HSK bestaat dan ook het risico dat ze over grenzen gaan en als dat chronisch gebeurt, burn-out klachten ontwikkelen.

Wat kun je doen?
Ik denk dat het al helpt als we als volwassenen ook bewust stilstaan bij het verhaal dat we (over) onszelf vertellen? Wie zijn we? Vinden we onszelf ook interessant als we een avondje scrabbelen met vrienden? Of alleen als we iets bijzonders doen of meemaken? 

​Hoe reageren we op wat anderen vertellen? Vinden we een verhaal over een wandeling op de Veluwe nog leuk of ‘liken’ we alleen verslagen van verre reizen? Met andere woorden, welk voorbeeld geven we jongeren?