Chaos, wanorde, geen overzicht, veranderingen, onzekerheid... Geen dingen waar de gemiddelde HSP of HSK erg blij van wordt. We houden van structuur, houvast, weten wat we moeten doen en wat we kunnen verwachten.

En dat kan nu niet. Het leven is nooit voorspelbaar natuurlijk, maar we zijn ons er nu meer dan ooit van bewust dat elke dag anders kan lopen dan je gepland had.

Dus kun je waarschijnlijk aan een hoogsensitief kind merken dat het gespannen is, overprikkeld. En als je HSP bent, aan jezelf misschien ook. Waar ben je aan toe? Wat wordt er op de volgende persconferentie verteld? Kunnen scholieren naar school blijven gaan? Hoe gaan de kerstdagen eruit zien? 

We hebben dit voorjaar wel kunnen 'oefenen' met flexibiliteit op het gebied van thuis werken en thuis onderwijs krijgen natuurlijk. We weten al hoe het is om afstand te houden, familie en vrienden minder 'live' te zien. En misschien merk je ook dat je zelfs aan onzekerheid en constante veranderingen wel kunt wennen.

Kun je hier toch tips voor gebruiken? Meld je dan aan voor een van de online classes 'Find your Centre'. Er zijn er nog twee dit najaar. 

Eén ding dat ik alvast wil meegeven: creëer je eigen rituelen!
We gaan de herfst en winter tegemoet, dat is toch een verschil met het voorjaar toen we richting langere dagen en heerlijk warm weer gingen. Maar juist deze periode leent zich uitstekend voor het opbouwen van een dagelijks ritueel. Iets waarbij jij, of je hooggevoelige zoon/dochter zich prettig voelt. Iets dat je elke dag kunt doen op dezelfde tijd.

Met de kids: drink bijvoorbeeld elke avond voor het naar bed gaan samen een kopje warme chocolademelk, doe elke ochtend een dansje op hun favoriete liedje of kijk een puppy-filmpje op YouTube. Neem bewust de tijd om dat samen te doen, niet terwijl jij ondertussen de vaatwasser staat in te ruimen of de was opvouwt. Je zult zien hoeveel goed het doet en hoe het iets wordt waar ze naar uitkijken.

Gun jezelf ook zo'n dagelijks moment. Structuur. Iets dat houvast biedt. Ik trek elke ochtend voor ik begin met werken een tarotkaart bijvoorbeeld. Lees elke avond minimaal een hoofdstuk voor ik ga slapen. Jij bent misschien meer van elke avond een rondje hardlopen of elke ochtend mediteren. Kijk voor jezelf wat werkt en kies iets dat los staat van je werk. Elke ochtend je agenda bijwerken telt niet ;) 

How comfortable can you be with discomfort? Die vraag kwam voorbij op een van de HSP fora die ik volg. Ik heb verschillende vertalingen voor deze vraag geprobeerd maar geen een lijkt het juiste gevoel te benaderen. Dus dan laat ik het maar in het Engels ;) 

De reden dat de vraag me raakte, is dat ik de laatste weken bij mezelf onrust en ongemak opmerk en dit ook hoor van andere HSP. Hoe comfortabel kun je je voelen bij die gevoelens van ongemak?

De verandering van seizoenen heeft impact, zoals altijd. We moeten wennen aan regenachtige dagen waarop het later licht en vroeger donker is, en bij de een gaat dat wat sneller dan bij de ander.

Maar er is meer. De Corona-besmettingscijfers lopen op, iets dat voor velen  reden is voor onrust. Maatregelen worden aangescherpt, je kan de tv niet aanzetten of je ziet talkshowgasten die -vaak niet gehinderd door enige medische of virologische kennis- hun mening ventileren. Er wordt gesproken over uitstellen van reguliere zorg, de economische impact wordt steeds groter en elke maatregel wordt bediscussieerd tot op de kleinste details..

Onrust dus. En daar hebben HSP en HSK last van. Want ook hooggevoelige kinderen voelen dit. Onrust uit zich bij HSP vaak in ongemak. Het gevoel dat er iets niet klopt, een soort onderhuidse spanning die niet weggaat; dingen niet goed kunnen loslaten of accepteren; weinig vertrouwen ervaren; slecht slapen en veel piekeren. En dit werkt fysiek door, bijvoorbeeld in gespannen schouders, hoofdpijn, buikpijn, spierkrampen, en vermoeidheid. 

How comfortable can you be with discomfort? Wetende dat je niets aan de situatie kunt veranderen, hoe kun je je dan toch zo goed mogelijk voelen?

Het is herfst, het regent en is koud. Niets aan te doen. Er is een corona-virus. Helaas ook niets aan te doen. We weten niet hoe het gaat lopen. Of je straks nog gewoon terecht kan in een ziekenhuis. Of je je baan behoudt. Of je weer thuis onderwijs krijgt. Of je met kerst een familiediner kunt houden. 
​
Juist in dat niet weten en niets kunnen doen, zit rust. Net zo min als je van de herfst opeens lente kunt maken, kun je het virus wegtoveren. Maar in het oog van de storm is het stil. Alles om je heen kan chaos zijn. Als dat het gegeven is, dan ben jij het oog in die storm.
Jij bent. Punt. Je hoeft niets. Je moet niets. Je kunt niets. Je verandert niets. Je bent.

Samen met een groep Amerikaanse en Australische HSP coaches zit ik in een Zoom-groep waarmee we eens in de twee weken bij elkaar komen. Elkaar op de hoogte brengen van nieuws & ervaringen uitwisselen. Heel fijn vind ik dat, sowieso om te kunnen sparren met collega's maar vooral om het internationale aspect. 

Wat je ziet is dat we, ook al zitten we duizenden kilometers uit elkaar, vaak in dezelfde periode met soortgelijke thema's te maken krijgen. 
Afgelopen week ging het over de emotionele rollercoaster waar we allemaal op een of andere wijze in zaten. Wijzelf maar ook de HSP die we begeleiden. De collectieve energie is in 2020 behoorlijk heftig. En als HSP is het belangrijk om jezelf in de gaten te houden. Overprikkeling is niet altijd overduidelijk. Soms zijn er allemaal kleine signaaltjes die afzonderlijk niet zoveel voorstellen maar alles bij elkaar een behoorlijke aanslag op je energievoorraad zijn.

Wat merk je dan?
Hoe merk je dan dat het je te veel is? Bijvoorbeeld aan, wat een van mijn collega's 'dress rehearsal-gesprekken' noemt. Imaginary conversations. Gesprekken die je in je hoofd voert met mensen die je hebben geraakt of getriggerd. Steeds opnieuw, herhaling op herhaling. Je wordt er helemaal gek van en tegelijkertijd kun je niet stoppen. Ken je dat?

Je voelde je getriggered, onheus bejegend of geraakt maar op het moment dat het gebeurde, viel je stil en lukte het je niet goed om te reageren. Misschien omdat je het niet verwachtte, of omdat jullie zover van elkaars beleving afstonden dat je geen idee had hoe de kloof te overbruggen. Of misschien had je al zoveel op je bord dat dit er niet meer bij kon.

Nog niet verwerkt
Bij HSP is zo'n gesprek echter niet zomaar weg, het blijft spoken. Je bent geraakt en dat gaat diep, net als alle emoties bij HSP diepgaand verwerkt worden.

Pijnpunt
Het feit dat je geraakt wordt, ligt bij jou. Wat is dat pijnpunt? Dat moet je onderzoeken. Dat vinden we echter lastig want het kan ook een emotionele beerput opentrekken. Dus wat doet je ego? Dat beschermt je. We kijken niet naar binnen, maar naar die ander. Die zit fout, die is bot, die is zelf hartstikke druk en heeft niet het totale plaatje, die is chagrijnig, begrijpt jou niet, ga zo maar door. Herkenbaar?

Oefenen
In plaats van onze eigen psyche te onderzoeken, of erop te vertrouwen dat alles in een volgend gesprek goed zal worden uitgesproken, gaan we ons in ons hoofd verdedigen, uitleggen, om ons heen slaan en gesprekken 'oefenen'. Niet 1 of 2 keer, nee, wel 1000 keer. Steeds worden we weer boos, verdrietig, teleurgesteld, gefrustreerd.

De realiteit
Gaat het uiteindelijke gesprek dan tenminste wel zoals we hebben bedacht? Nee, in 99% van de gevallen niet :) De ander reageert niet helemaal zoals we dachten, of er zijn nieuwe omstandigheden, of er is een spoedklus en we spreken onszelf toch niet uit, of ...

Wat kun je nou doen? 
Als je merkt dat je dit soort imaginary conversations hebt en als een muis in een rad steeds maar door blijft rennen?

1) Stop. Vraag jezelf: "Is dit nuttig?"
Helpen de herhaalde gesprekken in je hoofd of raak je alleen maar meer over je toeren?"

2) Onderzoek je gedachten.
Klopt het wat je denkt? Weet je dat 100% zeker? 

3) Schrijf het 1 x op. Spreek het 1 x in op een voice recorder en luister het af.
Laat het vervolgens daarbij.

4) Onderzoek waarom je zo geraakt bent.
Ja, dat kan vervelend zijn en pijnlijke stukken boven brengen. Maar als je jezelf goed leert kennen, voorkomt het dat je een volgende keer weer zo van slag bent. 

5) Zoek manieren om te ontspannen en ontladen.
Dit soort denkbeeldige gesprekken die maar blijven doorgaan zijn vaak een teken van overbelasting en overprikkeling. Zorg voor jezelf, doe iets dat je energie geeft.

6) Vertrouw erop dat je echt wel de juiste woorden zult vinden als de gelegenheid zich aandient het er nog eens over te hebben met de ander, in real life :)

Nog even dit, daar hadden we het ook over namelijk, hoe de Jerusalema Challenge een fantastisch voorbeeld is van hoe we wereldwijd onderling verbinding creëren op een leuke, positieve manier. En soms zelfs gebruiken om op een originele manier personeel te werven zoals het Catharina Ziekenhuis in Eindhoven :)

Als HSP hebben we vaak heel goed door hoe het gaat met de mensen om ons heen. We voelen spanning aan, bij onze naasten, op het werk of in het klaslokaal en we zijn gevoelig voor wat je 'collectieve energie' zou kunnen noemen: hoe gaat het in de maatschappij als geheel. Dit geldt net zozeer voor volwassenen als voor kinderen, overigens.

HSP kunnen veel betekenen voor de mensen om hen heen: we brengen nuances aan waar in zwart-wit wordt gedacht, bieden een luisterend oor, we breken spanning met een grap en slaan - in figuurlijke zin dan nu ;) - een arm om iemand heen die het moeilijk heeft. 

Dit doen niet-HSP ook, zul je zeggen misschien. En dat klopt natuurlijk! Het grote verschil is alleen dat iemand die niet hoogsensitief is, zichzelf niet zo snel vergeet en op tijd aanvoelt wat hij/zij zelf nodig heeft. Een time-out neemt en lekker gaat ontspannen, het probleem van de ander wel aanhoort, maar niet zodanig opneemt in z'n systeem dat de emoties van die ander voelen als eigen emoties. 

HSP zijn van nature zo op de buitenwereld gericht dat ze zichzelf wel compleet kunnen vergeten. Vermoeidheid of overprikkeling pas voelen op het moment dat het te laat is. Op het moment dat ze nauwelijks nog geluid kunnen verdragen, al een tijd lang vooral angst of somberheid ervaren, niet goed meer slapen, of somatiseren.

Het is voor HSP (en HSK) belangrijk om te leren dat we voor eerst ons zelf mogen, sterker nog: moeten, zorgen. Al is het alleen maar omdat we anderen alleen goed kunnen helpen als we zelf voldoende energie hebben, goed uitgerust zijn en goed in onszelf geankerd.

Vaak leggen we de prioriteit bij de ander en vinden we het lastig om onszelf op de eerste plaats te zetten. Maar wie zijn/haar taak is het eigenlijk om voor jou te zorgen? Wie voelt beter dan jijzelf wat je nodig hebt? 

Als we hoogsensitieve kinderen al zouden kunnen leren dat ze best wat meer op zichzelf mogen letten? Dat ze niet de problemen van een ander hoeven over te nemen? Dat het ok is als je op je eigen energie let?

Als we als HSP wat minder bezig zouden zijn met hoe onze partner, vader, moeder, werkgever of vriendin zich voelt, en wat meer met hoe wij onszelf het beste staande kunnen houden? Als we ons iets vaker zouden afvragen: wat helpt mij nu het meest? Waar heb ik behoefte aan? En daarvoor zouden kiezen..

Heb je behoefte om hier hier eens over te sparren met me, neem gerust contact op!

Ik ben me een jaar of 10 geleden in hoogsensitiviteit gaan verdiepen. Heb veel gelezen, gesproken met andere HSP, cursussen gedaan en gegeven. En hoewel ik heel veel herkende, miste ik ook wat. De focus ligt namelijk vaak op fysieke of mentale aspecten van hooggevoelig zijn. Er wordt een beetje zijdelings langs intuïtie gefietst. Terwijl dat juist een wezenlijk onderdeel is van hoogsensitief zijn: veel aanvoelen en een goede intuïtie hebben. 

Het woord intuïtie roept vaak weerstand op. Mensen vinden het zweverig en vaag. En dat is niet alleen jammer maar maakt het ook erg lastig voor HSP om te vertrouwen op wat ze aanvoelen. Als “meten = weten” en “evidence-based” het credo is, wie ben jij dan om op zoiets ontastbaars en vaags te vertrouwen als intuïtie? 

In de V.S. zijn ze op HSP-gebied iets verder dan wij, niet verwonderlijk als je bedenkt dat Elaine Aron de term daar al in de jaren ’90 introduceerde. Daar wordt hoogsensitiviteit steeds meer beschouwd als parapluterm. Het is geen kwestie van HSP of niet-HSP, er wordt onderscheid gemaakt tussen verschillende eigenschappen binnen de HSP-populatie. Niet omdat ze op zoek zijn naar nog een extra labeltje, maar omdat verder uitsplitsen van eigenschappen herkenning biedt. Je kunt extravert en introvert zijn, high sensation seeking, empath, of strong-willed, bijvoorbeeld.

Sinds ik in 2019 een summit heb bijgewoond volg ik een aantal van de HSP-experts en coaches die daar spraken. Een van hen, Bevin Niemann, heeft het bijvoorbeeld over HSP en ‘extreme HSP’. Kort gezegd: binnen de HSP-populatie zijn er mensen die extreem gevoelig zijn voor veranderingen in het energieveld om hen heen. 

Ieder mens, dier, plant, boom, etc. heeft een eigen energieveld, noem het aura, noem het je energetische lichaam, wat jij prettig vindt. Je kunt je er vast iets bij voorstellen. Denk aan situaties (ook pre-corona) waarbij iemand net iets te dicht op je komt staan in de rij bij de kassa of in de tram. We zeggen dan dat iemand in je persoonlijke ruimte zit maar wat we eigenlijk bedoelen is dat je energetische lichaam geraakt wordt door diegene.  

Niemann beschrijft dus een groep HSP die extreem gevoelig zijn voor veranderingen in dat energieveld: ‘empaths’ en ‘intuitives’. Empaths zijn mensen die emoties, maar ook energie op wereldniveau of lichamelijke gesteldheid, van anderen ervaren alsof ze eigen zijn.
Wat houdt dat in? Stel, je zit lekker in je vel en gaat naar een verjaardag waar je aan de praat raakt met iemand. Opeens voel je een enorme hoofdpijn opkomen. Later hoor je van de jarige dat degene met wie je in gesprek was met migraine naar huis is gegaan. 
In onrustige tijden (nu met Covid-19 bijvoorbeeld) waarin de hele wereld op z’n kop staat, voelen empaths de collectieve onrust en angst letterlijk in hun eigen systeem.

Met betrekking tot intuitives beschrijft Niemann twee definities, de psychologische en de spirituele. De psychologische definitie kennen we wel: het vermogen om iets meteen te begrijpen, zonder dat je erover hoeft te denken. Weten dat je even naar huis moet bellen, of je naar links of naar rechts moet als je in een onbekende omgeving wandelt, etc. 

De spirituele definitie van intuïtie gaat over je ziel. In verbinding zijn met je Hogere Zelf. Het voelen dat je een bent met alles om je heen. Openstaan voor zogenaamde ‘divine downloads’: steeds dezelfde boodschappen zien m.b.t. thema's waar je over twijfelt, onverwacht een antwoord op je vraag horen of zien, een voor jou speciaal liedje op de radio horen op het moment dat je wat down bent. Dat soort dingen. 

Het onderscheid tussen HSP, empaths en intuitives, is iets dat ik niet ben tegengekomen in Nederlandse boeken of artikelen. Ook op congressen ligt de focus veelal op het (vertellen over) onderzoek en wetenschappelijk bewijs voor hooggevoeligheid. Dat hersenscans verschillen aantonen tussen HSP en niet-HSP, brengt ons heel veel en draagt bij aan meer begrip en bekendheid. Het erkennen van intuïtie en dat HSP veel aanvoelen, is volgens mij echter net zo belangrijk. 

HSP hebben de neiging om maar te blijven proberen rationele argumenten te vinden bij wat hun gevoel ingeeft. We leren immers vanaf de basisschool dat we ons gezonde verstand moeten gebruiken en dat we een besluit moeten kunnen onderbouwen? Als we zouden accepteren dat we soms op basis van een onderbuikgevoel handelen en niet alles hoeven te kunnen verklaren, zou dat aardig wat stress schelen, vermoed ik.

Voor de liefhebber, in onderstaande video legt Bevin Niemann uit hoe zij het verschil tussen HSP, empath en intuitive ziet.

Jaren geleden heb ik eens een cursus mindfulness gedaan. Vond het interessant en heb de focus op mijn ademhaling bijvoorbeeld ook zeker kunnen gebruiken op lastige momenten, tijdens een wortelkanaalbehandeling bijvoorbeeld :)

Maar erdoor geraakt werden, nee.. Ik zag het meer als een van de zeer vele meditatietechnieken en -tools die er zijn. Zo heb ik sinds mijn studie (dan praat je dus over ruim 20 jaar geleden, slik) nog heel veel geprobeerd, van raja yoga tot mantra meditatie tot de Headspace-app. En dan nog verschillende soorten yoga en qigong. 
Dat vele proberen kan iets zeggen over het feit dat ik als introverte HSP een paar extraverte trekjes heb en verveeld raak als ik iets lang doe of wel onder de knie heb, maar ik zie het meer als een zoektocht naar een manier om maar van die kwebbelende aap in m'n hoofd af te komen.

Ken je die aap? Zie onderstaand filmpje. 

​Anyway, terug naar mindfulness dus. Nu pas, in de coronacrisis van de afgelopen maanden, ervaar ik goed wat het voor me doet als ik 'dat wat is' kan accepteren.

​In het begin probeerde ik nog van alles om te ontsnappen aan gevoelens van verlies van structuur, angst voor het virus, overweldigd worden, controleverlies, onbehagen onbehagen over het gedrag van mensen die geen afstand houden, etc. 

En toen kwam mindfulness weer om de hoek. Een vriendin vertelde dat ze er veel baat bij heeft. Ik was alweer vergeten dat ik die cursus ooit gedaan had maar er gingen wat belletjes rinkelen. Toeval bestaat niet, toch..? Heb een oud boek erover gevonden en ben weer gaan zitten. Want je moet het vooral doen natuurlijk ;) 

Elke ochtend om 07:45 uur: adem in, adem uit. Zien wat er gebeurt. Wat je voelt. Wat je hoort. Wat je denkt. Welke gedachten je proberen af te leiden.
En dat allemaal niet proberen te veranderen. Geen oordeel vellen. Gewoon laten zijn. Adem in en adem weer uit.

Is het gemakkelijk? Neuh, niet echt. Het is blijkt best lastig om te concentreren. Om een stijve rug, slapende benen, gedachten, pijntjes en verbouwingsgeluiden zonder oordeel te laten 'zijn'.
Maar toch, we zijn een paar weken verder en ik betrapte me vanmorgen erop dat het best lukte. Dat ik rustiger word. Niet meer 80 x per minuut wordt afgeleid en mezelf weer terug leid naar de focus op ademhalen, maar misschien nog maar 10 x. Dat is winst :)

Volgens mij zijn HSP wel gebaat bij mindfulness. Zeker gezien de hoeveelheid extra prikkels die we opmerken, en waar we geneigd zijn op te reageren. Ook met het oog op onze diepgaande verwerking van alles wat we meemaken, voelen en opmerken en de vele meningen, twijfels en vragen die we hebben. 

Het vergt wat training. Ik ga je niet vertellen dat het effect meteen voelbaar is na een eerste keer. En misschien is dit niets voor jou maar doe je liever iets actiefs om rustiger te worden. Maar mocht je op zoek zijn naar een manier om om te gaan met de emotionele corona-rollercoaster, zou je eens kunnen kijken of dit helpt? Let me know!

Nou daar was 'ie dus opeens: m'n 'demon' of de 'black dog', de 'dragon'.. Hoe noem je het zware gevoel dat je al een tijdje voelt aankomen maar dat je dan toch nog onverwachts kan overspoelen?

Waar ik me in het begin van de lockdown nog best staande hield door een ochtendritueel van 's ochtends in alle vroegte gaan wandelen, veel schrijfwerk en niet te veel nieuws kijken, greep het me vorig weekend opeens bij de strot.

Totale overprikkeling. Meltdown. En het idee dat corona een grote test is: blijf ik staan of niet? Ken je dat gevoel?

Geen ontsnappen aan..
Op een wandeling na kun je nergens heen, er valt niet te ontsnappen aan  buren die dit een perfecte week vinden om elke dag urenlang te boren en drillen, dag na dag.

Ook niet aan de keukenafvoer die we zelf niet meer ontstopt krijgen en waar we al wekenlang mee aanmodderen. Er moest een loodgieter bij komen. Voor mij met een erfelijke longaandoening best eng, voor het eerst in twee maanden iemand in huis en dan iemand die waarschijnlijk bij heel veel mensen thuiskomt. Wat als...? Stel dat...? 

Op het werk van mijn man zijn veel zieken. Eng. Nog spannender als die loodgieter. Maar wat ook aan me vreet, is dat het gegeven dat daar meer zieken zijn totaal niet matcht met de optimistische toon op de persconferentie laatst waarin werd aangekondigd dat maatregelen wel versoepeld kunnen worden.

Koorddansen
De spanning bouwde zich dus aardig op de afgelopen weken. Ik mis m'n familie, vrienden en het 'normale' leven. Voelde me als een koorddanseres, die uit alle macht probeerde in balans te blijven..

Zaterdagmiddag opnieuw herrie van verbouwende buren en toen lazerde ik dus keihard van dat hele dunne koord af. Dan kan ik nog zo intuïtief zijn, ik kon echt even niet bij m'n innerlijke rust ;)

Insta
Sociale media zijn vaak voor 'happy-happy-joy-joy' posts natuurlijk, maar ik heb alles eruit gegooid in een Instapost. Omdat ik het kwijt wilde maar ook omdat ik vast niet de enige ben die er wel eens doorheen zit.

Het is gewoon shit, je familie en vrienden niet of nauwelijks zien, afstand houden, elke dag een update van zieken en overleden mensen, niet meer zonder nadenken met de tram, niet meer argeloos een supermarkt in lopen, thuiswerken e.d..

HSP
Als HSP zijn we gevoeliger voor geluid (grrr....) maar voelen we ook onrust of frustraties van anderen sterk, worden we vaak meer dan niet-HSP geraakt door afwijken van dagelijkse structuur en slecht nieuws.

En dat mag. Terug naar mijn eigen week: hoe meer ik mezelf streng toesprak: "kom op, een verbouwing duurt niet eeuwig", of "stel je niet aan, wat is de kans dat een loodgieter het virus bij zich draagt?", hoe slechter ik me voelde.

Door streng tegen jezelf te zijn en te vinden dat je je niet mag aanstellen, val je jezelf dubbel aan. Je voelt je naar, bent bang of boos en gaat jezelf dan ook nog straffen daarvoor. 

Hoe voelde ik me dan beter?
Wat deed ik verder die zaterdagmiddag? Ben op het balkon gaan zitten want daar had ik minder last van het geboor en gedreun. Oortjes in met mijn favoriete muziek, lavendelplantjes naast me in volle bloei. Geurden heerlijk en waren een pretpark voor bijen. Daarnaar kijken. Een boekje, kop thee en een reep chocolade erbij. En verder gewoon maar een paar keer diep in en uit ademhalen. 

Geen urenlange wandeling (had ik 's ochtends al gedaan), geen quick-fix, niets bijzonders. Maar het hielp. In het moment zijn. Accepteren dat het nu eenmaal is zoals het is. Dat ik zoveel voorzorgsmaatregelen kan nemen als ik wil, maar het risico niet 100% kan uitsluiten. Erop vertrouwen dat de badkamer van de buren heus wel een keer af zou zijn. En ondertussen maar een beetje lief zijn voor mezelf dus.  

Het bijzondere was dat ik n.a.v. Insta lieve appjes en telefoontjes kreeg van mensen die het herkenden, me een hart onder de riem wilden steken. Verbinding dus, zelfs in tijden van lockdown 🌷

Hoe gaat het met je? We zijn nu een aantal weken in een "intelligente lockdown" en hoe houd je jezelf? 

Kun je de verschillende petten die je op hebt nog goed ophouden nu je je vooral op 1 locatie bevindt?
Want dat is het, nietwaar? Het is niet alleen het feit dat we niet zomaar even naar een verjaardag kunnen of dat boodschappen doen nu een 'heisa' is. Het is zelfs niet eens alleen het nieuws over nieuwe IC-opnames en overleden mensen elke dag. Het is het gegeven dat alle verschillende 'rollen' die je normaalgesproken scheidt over verschillende tijdstippen en verschillende locaties (kantoor, thuis, het schoolplein, het voetbalveld, je sportclub), nu samenkomen op één locatie. En continu.

Je bent -24/7- vrouw, moeder, dochter, vriendin, werknemer, collega,  plaatsvervangend leerkracht en sportmaatje vanuit één plek. En je wilt liefst natuurlijk nog een beetje tijd om "je zelf" te zijn. Ik ga voor het gemak uit van vrouwen maar hetzelfde geldt voor mannen.

Hoe doen we dat als HSP?
Deze periode gaat nog even duren, zeker tot en met de meivakantie waarschijnlijk. En hoe komen we die tijd goed door, zonder dat je elkaar van frustratie de hersens inslaat of jezelf compleet voorbij loopt?

HSP passen zich ogenschijnlijk gemakkelijk aan omstandigheden. Ogenschijnlijk, want we ervaren dezelfde hobbels als anderen maar uitten het meestal niet zo. Willen gezinsleden of collega's, die het ook moeilijk hebben nu, niet lastig vallen met onze angst, overprikkeling, of behoefte aan 'me-time'. Toch is het juist nu belangrijk om uit te spreken hoe het met je gaat en wat je nodig hebt.

Iedereen heeft andere 'coping mechanismes', ook in dit soort omstandigheden. De een zoekt constant gezelschap, de ander is liefst alleen, de een gaat klussen, de ander kijkt de hele dag Netflix. We moeten allemaal leren omgaan met "het onbekende".
De ene manier van coping is niet minder of meer waard dan de andere. Dus geef aan wat je ervaart en waar je behoefte aan hebt: "ik wil vanmiddag graag ongestoord een half uurtje muziek luisteren, wandeling maken, .... Daarna kijk ik mee met je huiswerk, ben ik er voor je, ...." 

Is ruimte innemen iets waar je altijd moeite mee hebt gehad? Zie dit dan als de perfecte gelegenheid om te oefenen :) 

Vorige week las ik een blog op LinkedIn over het verschil tussen eigenwaarde en zelfvertrouwen, geschreven door psycholoog Jaap Duin. Ik ken hem niet maar wat hij schrijft, raakt me omdat ik het door elkaar halen van deze twee termen herken, bij mezelf maar ook bij HSP met wie ik werk.

Wat schrijft hij?
"Zelfvertrouwen is de mate waarin je vertrouwen hebt in je eigen kunnen. Je kan iets wel of niet. En de mate waarin je zelfvertrouwen hebt, is de mate waarin je vertrouwt op jezelf dat je het kunt.

Eigenwaarde is een term uit de psychologie. Het beslaat een veel groter gebied dan zelfvertrouwen. Het is het complete beeld dat een mens op emotioneel niveau van zichzelf heeft."

Herkenning
Hoe ik het herken bij mijzelf? Lange tijd de wensen van anderen voorop stellen en daardoor over m'n grenzen gaan. Niet uitspreken wat ik nodig had. Geen aandacht willen trekken door af te wijken, dus mee doen met de groep ("ik kan toch niet als enige niet naar de vrijdagmiddagborrel"). 

Dat gaat over eigenwaarde. Deels kwam het gedrag voort uit een gebrek aan verbinding met mezelf: ik kon je prima vertellen of familie, vrienden of collega's lekker in hun vel zaten of wat zij graag zouden willen, ook als dat niet door hen was uitgesproken. Maar wat ik nou zelf eigenlijk wilde? Hoe ik me voelde? Geen idee had ik..

Lege kern
Annek Tol, HSP-expert, noemde het de 'lege kern' van HSP. Kort gezegd: hoogsensitieve personen zijn zo op anderen gericht dat ze niet goed voelen wat ze zelf nodig hebben.

Om te gaan 'werken' aan eigenwaarde en zelfvertrouwen is het belangrijk om eerst goed te gaan ontdekken wie jij nu eigenlijk bent. Wat jij wilt. Wat je niet wilt. Hoe jij je voelt in verschillende situaties. Wat jou helpt bij overprikkeling, etc.

Hoe beter je jezelf kent, hoe groter je eigenwaarde en hoe gemakkelijker het wordt om dingen die te maken hebben met zelfvertrouwen los te koppelen van jouw eigenwaarde.

Hoogsensitief zijn betekent dat je meer oppikt uit je omgeving, denk aan het brommen van een printer die stand-by staat of het humeur van degene die naast je in de trein zit ;)

Hoe HSP zich voelen, wordt sterk beïnvloed door externe prikkels. Bevinden we ons in een gezellige, uplifting omgeving dan voelt het als een warm bad waar we het liefst niet meer uitstappen.

Als we echter geen prettige vibes ervaren, hebben we de sterke neiging om daar meteen iets aan te willen doen. Het is moeilijk om iets even te laten zijn of geduldig af te wachten. Waarom? We hebben er last van! Voelen ons niet goed.

Ik voel me niet prettig als er een ruzieachtige sfeer op een familiefeestje is, dus wat ga ik doen? De clown uithangen, zorgen voor afleiding, grapjes maken...alles om maar te zorgen dat het opklaart en alles weer pais en vree is. Dan kan ik ontspannen. 

Is dat gedrag egoïstisch? Ja, misschien in zekere zin wel. Aan de andere kant zijn HSP bijvoorbeeld ook de personen die op de werkvloer onuitgesproken wrevel aanvoelen voordat de vlam in de pan slaat en kunnen voorkomen dat er een escalatie komt. Door een grapje bijvoorbeeld, of door op tijd in gesprek te gaan met degenen die elkaar irriteren.

Ook eigen, interne prikkels hebben een sterke invloed op het gemoed van een HSP. We leggen de lat hoog, mogen niet snel opgeven (lees: falen). De aanhouder wint, zo luidt het spreekwoord toch? Met die houding kunnen we ongezonde situaties jarenlang laten voortduren.
Zitten we ergens niet op ons plek wat betreft werk bijvoorbeeld, maar gaan we niet weg omdat we vinden dat we maar moeten 'doorbijten', dan hollen we onze eigen energievoorraad uit.

Is je energie niet op peil en ben je langdurig overprikkeld, dan is het zaak om goed voor jezelf te zorgen. Het punt is echter dat je in een staat van langdurige overprikkeling vaak niet de verstandigste keuzes maakt. Goed voor jezelf zorgen voelt dan als een extra belasting, nog iets waar je energie in moet stoppen.

Je kiest eerder voor gemak (bank hangen) en comfort food dat snel klaar is dan dat je echt naar je lichaam luistert. Geloof me, hier spreekt een ervaringsdeskundige :)

Wat mij de afgelopen jaren heeft geholpen in situaties van overprikkeling is mezelf bewust dwingen om het tegenovergestelde te doen dan waar ik zin in heb. Dus zou ik het liefst op de bank ploffen met een detective op tv, dan ga ik juist op de crosstrainer staan of een stuk wandelen. Heb ik zin in vet-zout-zoet dan maak ik een wokschotel met vis en groenten. 

En, even belangrijk: lukt dat 'omdraaien' een keer niet en kan ik het echt niet opbrengen om te koken? Dan is dat ook ok. Jezelf in staat van overprikkeling overladen met schuldgevoel omdat je kiest voor een pizza, zorgt alleen maar voor nog meer ellende. Beter om dan maar te genieten van die detective en pizza. 

Dit zijn de korte-termijn oplossingen natuurlijk. Zit je chronisch niet prettig in je vel, voelt elke hobbel op je pad alsof je de Mount Everest moet beklimmen, dan is er meer werk aan de winkel. Dan is het zaak om het contact met je 'zelf' te herstellen. Dan kom je erachter wat schuurt, wat niet (meer) bij je past, wat je kunt veranderen. En dan ga je werken aan herstel, glanzen!

Herken je je in bovenstaande en wil je eens 'sparren'? Misschien kan ik iets voor je betekenen. 

Ik beoefen al ruim 10 jaar (ok, niet altijd even fanatiek, maar toch met zeer grote regelmaat) Zhineng Qigong. Dat is een meditatieve bewegingsvorm waarbij Qi staat voor het universele energieveld (denk aan de energie die planten en bomen doet groeien) en Gong voor oefenen, vaardigheid. Door te oefenen, verbind je je steeds beter met die universele energie.

Ook als je je niet zo bewust bent van dat energieveld, of dat te zweverig vindt, zijn het heerlijke oefeningen die je ook kunt doen als je niet veel ervaring hebt met tai-chi of qigong. Mij helpt het enorm om m'n hoofd leeg te maken na een drukke dag.

Laatst gaf ik een training en toen hadden we het o.a. over energie, hoe zelfs energie wordt uitgewisseld in een ruimte waarin mensen niet met elkaar spreken, zoals in een overvolle treincoupé.
Dat je als HSP gevoeliger bent voor energie van je omgeving, andere mensen of zelfs voorwerpen als mobiele telefoons, hoef ik je waarschijnlijk niet te vertellen.

Maar hoe kun je nou proberen in je eigen 'bubbel' te blijven als je elke dag in de spits reist of bijvoorbeeld elk uur voor een nieuw klaslokaal staat? Hoe voorkom je dat je energie 'weglekt'?

Qigong helpt mij daarbij, daarom deel ik graag deze tip met je: in Zhineng Qigong oefeningen wordt altijd veel aandacht besteed aan de voeten. Is je gewicht evenredig verdeeld over beide voeten? Sta je in balans? Stevig maar toch soepel genoeg om te kunnen meebewegen?

Los van het feit dat goed stevig staan helpt bij het innemen van je ruimte, is het zo dat hoe meer aandacht jij naar je voeten en je manier van staan brengt, hoe minder je bezig bent met prikkels van anderen in de ruimte.

Je hoeft natuurlijk echt niet de hele dag aan je voeten te denken, probeer het gewoon 'ns een paar keer, op momenten dat je merkt dat je vermoeid raakt of overprikkeld. Kom dan even terug bij jezelf: hoe sta je? Hoe voelen je voeten? Voel je je schoenen? Zijn je voeten allebei even warm? Tintelen ze? Sta je te leunen op 1 been of sta je stevig? Als je zit: staan je voeten dan allebei plat op de vloer?

Je zult zien dat hoe vaker je zo'n snelle check doet, hoe gemakkelijker het wordt. Door af en toe even bewust terug te trekken uit "omgevingsruis" loopt je bad (zie deze blog) minder snel vol.

PS je kunt deze oefening ook doen tijdens kerstetentjes, als je in de rij staat in de supermarkt of bij nieuwjaarsborrels straks :)

Vermoeid zijn, vage pijntjes hebben, mezelf nauwelijks uit de deur krijgen als het buiten donker is of regent, een to-do list die steeds langer wordt omdat ik me nergens echt toe kan zetten en piekeren over van alles en nog wat. Voor mij zijn dat signalen dat ik overprikkeld ben, te veel van mezelf geeist heb.

In die zin zitten twee 'key words': eisen en mezelf.

Eisen. Is het wel allemaal zo ontzettend belangrijk wat we moeten? Het woord impliceert dat iets ontzettend dringend is. Beslist noodzakelijk.
Maar wat is nu werkelijk noodzakelijk? Is het erg als je een keertje een uurtje later naar je werk gaat? Een keertje pizza haalt in plaats van kookt? Een afspraak afzegt?

Vaak verlangen we veel meer van onszelf dan onze omgeving dat doet. Je denkt dat je van alles "moet" en voelt je misschien klem zitten tussen allerlei verplichtingen. Zeker als HSP kun je een bijna overdreven plichtsgevoel hebben. Maar zit je echt zo vast, of is er ruimte?

Hoe zou je reageren als je vriend(in) of een collega tegen je zegt dat het hem/haar even te veel is en dat hij/zij een paar dagen vrij neemt?
Denk je dan "Zo, da's lef hebben! Zomaar een paar dagen ertussen uitknijpen in een van de drukste periodes van het jaar"?
Of bewonder je misschien dat diegene zijn/haar grenzen aangeeft? Durft te zorgen voor zichzelf, ook al is het een van de drukste periodes van het jaar...?

Tip!Als jouw agenda er zo uitziet als die van mij, dan ga je best een drukke periode tegemoet tot de feestdagen. En als jij, net als ik, het wat benauwd krijgt van die volgeplande weken, hoe ga je dan zorgen voor ontspanning? 

Afgelopen vrijdag gaf ik een training over hoogsensitieve kinderen en liet daar een filmpje zien dat precies in beeld brengt hoe we energie overnemen van elkaar.

Dat klinkt wellicht wat zweverig maar je herkent het allemaal wel waarschijnlijk: als je collega’s vrolijk zijn en er wordt de hele middag gelachen om grappen en grollen, dan is de kans vrij klein dat je met een chagrijnige bui blijft rondlopen.

Overprikkeling door externe factoren kunnen we meestal goed duiden: de muziek op het feestje staat te hard, het is te warm op kantoor, of de buurman verbouwt al 3 maanden met veel plezier z’n keuken :)

Ook innerlijke processen, zoals piekeren, kunnen leiden tot overprikkeling en daar zijn we ons vaak iets minder bewust van. 
 
Piekeren kan te maken hebben met het ervaren van onmacht, (faal)angst, of iets niet onder controle hebben. Als het niet goed gaat met je organisatie, vraag je je af of je er volgend jaar nog wel werkzaam bent. Bij onverklaarbare lichamelijke klachten, pieker je of het ernstig is, etc. Herkenbaar?

Op een gegeven moment zijn de meeste mensen echter ook weer afgeleid of kunnen ze hun zorgen relativeren.  HSP hebben daar vaak meer moeite mee.

Wat maakt dat HSP zichzelf compleet kunnen overprikkelen door te blijven piekeren?
Er zijn talloze redenen of oorzaken van piekergedrag, ik bespreek er in deze blog drie.

1) ALLEREERST: DE HOOGSENSITIVITEIT an sich
Alles tot in detail bekijken en vanuit elk mogelijk perspectief analyseren, is namelijk precies wat bedoeld wordt met het ‘diepgaand verwerken’ van prikkels: het onderscheidende kenmerk van hooggevoeligheid. HSP zijn zich hiervan vaak niet eens bewust.
 
2) Onzekerheid over de eigen capaciteiten en/of te weinig zelfvertrouwen.
In plaats van erop te vertrouwen dat ze kunnen omgaan met wat er op hun pad komt, proberen HSP te bedenken wat er allemaal zou kunnen gebeuren en wat dan vervolgens de beste actie of reactie is. Alles om maar niet voor verrassingen te komen staan (en eventueel te 'falen').
 
3) Gedrag wordt gestuurd door gedachten maar gaat in tegen intuïtie. 
Handelen op basis van intuïtie wordt lang niet overal geaccepteerd in onze maatschappij. HSP hebben een sterk ontwikkeld onderbuikgevoel maar vallen niet graag op als buitenbeentje. Dus wordt vaak gekozen voor een verstandelijke beslissing die ze kunnen uitleggen aan hun omgeving. Gaat dat rationele besluit echter regelrecht in tegen hun gut feeling, dan geeft dat spanning en blijven ze zoeken naar manieren om die spanning op te heffen.
 
Tips voor piekergedrag

• Begrijp dat analyseren bij de eigenschap hoort. Keer steeds terug naar het ‘hier en nu’ als je merkt dat je in de piekermodus zit.
  Reminder: “be where your feet are”. Steeds de aandacht (terug) verplaatsen naar het lichaam. 
  
  
• Spreek naar jezelf vertrouwen uit dat je kunt omgaan met onverwachte gebeurtenissen of vragen. Herinner je je voorbeelden uit het verleden waarbij dat ook lukte?
  
  
• Met betrekking tot intuïtie: vraag jezelf eens af hoe gemakkelijk je over emoties/gevoel spreekt? 
  • Hoe sterk sta jij in verbinding met je intuïtie? Een van de manier om daarachter te komen, is je bewust worden van je taalgebruik. Zeg je vaker ‘ik denk’ of ‘ik voel’? 
    ​
    
  • Hoe is jouw houding naar anderen die spreken over gevoel? Accepteer je bijvoorbeeld dat een ander zegt ‘ik weet het niet precies maar ik voel het zo’?

“Wat nou als ik zelf hoogsensitief ben,” wordt me wel gevraagd door professionals die ik train, “hoe kan ik het beste omgaan met alle prikkels op m’n werk?” 
 
Prikkels waar het bij die vraag om gaat, zijn meestal niet de sensorische maar de innerlijke: de nacht(en) voor of na een slecht nieuws gesprek niet kunnen slapen, fysiek last hebben van spanning die in een team hangt, of blijven twijfelen over besluiten.
 
Je ‘mind’ op stil zetten is moeilijker dan de volumeknop van de radio lager draaien of zorgen voor zonwering. Juist het zo bezig zijn met gesprekken, opmerkingen, sfeer - ook als je allang weer thuis bent - is wat bedoeld wordt met 'diepgaande verwerking' - het onderscheidende kenmerk van hoogsensitiviteit. Je wordt niet alleen emotioneel meer geraakt omdat je bijvoorbeeld de onmacht of wanhoop van cliënten of patiënten beter aanvoelt dan een niet-HSP; je bent ook langer bezig met het verwerken van alle informatie die je binnenkrijgt.

De drempel om bij collega's te delen wat je voelt, kan hoog zijn. Bij dit soort overprikkeling wordt immers vaak gezegd “je moet je niet alles zo aantrekken..”

Goedbedoeld advies maar een uitspraak waar de meeste HSP weinig mee kunnen.  

Er zijn wel een paar handvatten en reminders waar je iets aan kunt hebben. Hier deel ik er een paar. Heb je behoefte aan meer, neem dan gerust contact op met me. 

• Praktische tips: 
  Wees je bewust van je lichaam. 
  Voel je rug tegen de leuning van de stoel, je voeten stevig op de grond. Ga bewust na of je je spieren aanspant of juist niet. Probeer tijdens een (lastig) gesprek steeds met je aandacht terug te keren naar je lichaam te zijn: hoe voelt de stoel? Heb je je handen losjes op schoot of klem je krampachtig iets vast? Hoe is je ademhaling? Zit je met je rug recht of in elkaar gedoken?
  -> Hoe meer je je bewust bent van je lichaam, hoe minder ruimte er is voor andere prikkels.
  
  Water zuivert.
  Drink een glas water of houd je handen even onder de kraan en visualiseer dat het water je spanning afspoelt. 
  
  Zorg voor frisse lucht.
  Idealiter zou je even een blokje om kunnen lopen na een moeilijke vergadering of consult. Bewegen en frisse buitenlucht vermindert spanning in je lichaam. Lukt dat niet, misschien kan er dan een raampje of deur open?
  
  
• Voor de ‘mind’:
  Bedenk je dat ‘meeleven’ niet hetzelfde is als ‘meelijden’. 
  Je kunt niet alles voor iedereen 'beter maken'. Meeleven doe je door een open, toegankelijke houding, door te luisteren en/of hulp aan te bieden. Door mee te lijden, hoop je misschien de last van een ander te verlichten maar in feite maak je het alleen jezelf moeilijker. Het lijden van de ander wordt niet minder. 
  
  Vraag om toelichting.
  Merk je dat je moeite hebt met een boodschap/feedback, spreek die gevoelens dan uit naar de ander. Blijf er niet mee rondlopen want je overprikkelt jezelf door te blijven piekeren, en dat terwijl het misschien allemaal reuze meevalt en een boodschap helemaal niet zo is bedoeld. 
  
  Vraag jezelf af: is mijn gedachte DE waarheid? 
  Gedachten zijn nooit “the truth and nothing but the truth”. Volgens schattingen denken we zo’n 60.000 tot 80.000 gedachten per dag en de meesten zijn negatief of oordelend, maar dat verbaast je vast niet. Je kunt gedachten leren sturen, 'omdenken' is een mooi voorbeeld, de 4 vragen van Byron Katie kunnen je ook helpen (link naar Engels artikel).

​

Onlangs werd – bij mijn weten voor het eerst – een column over hoogsensitiviteit gepubliceerd door een medisch specialist op de site van het Medisch Contact. Deze neuroloog liet zich op z’n zachtst gezegd wat laatdunkend uit, maar, en dat vond ik leuk om te zien: getuige de reacties onder het artikel zijn er ook artsen die zich helemaal niet kunnen vinden in zijn stellingname. Daar zit winst t.o.v. een aantal jaren geleden toen ik begin met trainingen geven :)

Bewijsbaarheid
Wat me wel opvalt, is dat de nadruk steeds meer lijkt te liggen op bewijzen dat HS ‘iets’ is. Hersenscans of psychologische onderzoeken geven het bestaansrecht, lijkt het wel. Daarmee doen we m.i. echter afbreuk aan de eigenschap.

Inzichten uit wetenschappelijk onderzoek helpen hooggevoelige kinderen/personen absoluut! Al is het alleen al om het feit dat er zo meer aandacht voor komt en een groeiende maatschappelijke acceptatie, waardoor hooggevoelige kinderen (en ouders!) bijvoorbeeld leren dat ze niet ‘harder’ of weerbaarder hoeven te worden.

Ik pleit ook voor meer feitelijke en praktische kennis bij professionals die met ouders en/of kinderen werken. Het is belangrijk om te weten dat HS niet zweverig is maar ook geen stoornis, excuus of aandoening, zodat je ouders en kinderen goed kunt adviseren. 

Laten we alleen ervoor waken dat we hooggevoeligheid over-rationaliseren door de focus alleen op wetenschap en theorie te leggen. Om dan vervolgens maar vooral niet over gevoel, intuïtie of emoties te hoeven praten. 

Intuïtie, gut feeling, onderbuikgevoel
Want intuïtie en gevoel blijft lastig, nietwaar? Voor de meeste mensen, hoogsensitief of niet. Het blijft iets waar meestal niet graag over wordt gesproken, vooral niet in professionele setting. Intuïtie of onderbuikgevoelens zijn zweverig, ongrijpbaar, niet te vergelijken, individueel. Wat als de ander je ‘apart’ vindt, het niet met je eens is en met argumenten komt waartegen je geen weerwoord hebt? Wat als je je kwetsbaar opstelt en de ander je niet professioneel vindt?

Juist de combinatie van intuïtie en gezond verstand is goud waard
Voelen, is een waardevol aspect van hoogsensitiviteit, maar belangrijk voor alle kinderen. Door daar ruimte voor te maken, kunnen we bouwen aan het zelfvertrouwen. Het moet feitelijk niet uitmaken of er nu wel of niet een hersenscan is die aantoont dat je meer of minder prikkelgevoelig, stressbestendig of empatisch bent. 

En jij?
Accepteer je gevoelsmatige uitspraken van anderen? Hoe vaak vraag je om een onderbouwing of nadere toelichting als iemand tegen je zegt dat ze “het idee / het gevoel hebben dat…”? Als ze een besluit nemen zonder daar een rationele verklaring voor te kunnen geven? Hoeveel laat jij je intuïtie toe in contacten of bij besluiten die je neemt?
​