Parentificatie houdt (heel) kort gezegd in dat de ouder-kind relatie wordt omgekeerd: kinderen voelen en/of dragen de verantwoordelijkheid en zorg voor hun ouders. We hebben het dan uiteraard niet over een korte periode, zoals bij een griepje.

​Je kunt bijvoorbeeld denken aan situaties waarbij een ouder verslaafd is of aan psychische problemen lijdt. Vaak ervaren kinderen dit zorgen voor hun ouder(s) zelf niet als uitzonderlijk. Soms weten ze niet eens dat het ook anders kan totdat ze bij vriendjes thuis komen en daar een andere rolverdeling zien.

Waarom aandacht voor hoogsensitiviteit?
Hooggevoelige kinderen zijn door hun gevoeligheid nog eerder geneigd te zorgen voor anderen en het welzijn van anderen voorop te zetten. Juist hun gevoeligheid maakt dat ze meer (onuitgesproken en/of onbewuste) wensen of signalen oppikken. Ouders hoeven niet actief om hulp of steun te vragen – de kinderen zien en voelen uit zichzelf al wat hij/zij nodig heeft. Bij ‘zorg’ gaat het niet alleen om praktische zaken als het huishouden, fysieke verzorging of boodschappen, het gaat ook niet alleen om ouders die psychisch of lichamelijk ziek zijn. 

Hoe vaak fungeren (hoogsensitieve) kinderen niet als praatpaal voor ouders en wat is het effect daarvan? Denk aan ouders die in een vechtscheiding zitten en hun onzekerheid, angst, boosheid, spanning en frustraties uiten bij hun zoon of dochter. 
Ze leggen daarmee een grote druk op schouders van hun kind maar hij/zij zal zich bij wijze van spreken liever de tong afbijten dan zeggen dat het te belastend is. Waarom? Omdat hooggevoelige kinderen de machteloosheid, wanhoop, verdriet en angst voelen die achter de daden of woorden van hun ouder(s) ligt. Ze hopen dat door te zorgen of een luisterend oor te bieden, het leven gemakkelijker wordt voor de ouder(s).

Onderzoek Pluess
Recent onderzoek van Michael Pluess (Queen Mary University London) et al. laat zien dat hooggevoelige kinderen meer lijden onder negatieve omgevingsfactoren dan andere kinderen. Bij langdurige overbelasting en/of chronische overprikkeling, zoals vaak het geval bij parentificatie, liggen fysieke klachten op de loer. Spanning moet er immers ergens uit en als stress niet afneemt, zie je (vage) lichamelijke klachten ontstaan. Genoeg reden dus om op tijd met het kind (en ouders) in gesprek te gaan en te proberen te zorgen voor ontspanning. Kinderen mogen kind zijn!

Omgevingsfactoren en hooggevoeligheid

Onlangs verschenen de resultaten van nieuw onderzoek van o.a. Michael Pluess (Queen Mary University, Londen) naar de gevoeligheid voor omgevingsfactoren van kinderen. Interessant is dat uit dit onderzoek blijkt dat hoogsensitieve kinderen (HSK) zowel sterker reageren op negatieve omgevingsfactoren (opvoeding, school) als op positieve omgevingsfactoren.

Met andere woorden, HSK bloeien sterker op dan andere kinderen als ze gesteund worden en zich prettig voelen maar ervaren ook meer problemen in moeilijke of onveilige omstandigheden.

Op zich is dit gegeven niet verwonderlijk als je weet dat HSK niet alleen veel meer zintuiglijke prikkels verwerken maar ook een spons zijn voor sfeer in groepen en emoties van anderen. Het onderzoek van Pluess maakt echter ook duidelijk waarom het -ook voor professionals in de zorg- en hulpverlening- belangrijk is hooggevoeligheid te (h)erkennen. HSK die opgroeien in moeilijke thuissituaties worden daardoor blijkbaar nog meer geraakt en beïnvloed dan andere kinderen. 
​
Wil jij weten hoe je hoogsensitiviteit herkent, welke adviezen je aan ouders kunt geven en wat jij voor deze kinderen kunt betekenen? Kom dan naar een van de door het SKJ geaccrediteerde studiemiddagen dit voorjaar!